كتاب جدید دکتر عبدالله الغذامی استاد دانشگاه ریاض«روایت انتقادی» از عقلانیت و پوپولیزم است.
کابل ۲۴: که در صدد پاسخ به این پرسش است که چرا در جهان مدرن هنوز پوپولیزم بر عقلانیت پیشی میگیرد؟
چنانکه گویی قرنها فلسفه و عقلگرایی قادر به مبارزه سیستماتیک فرهنگی، با نژادپرستی و نظام طبقاتی نبوده و هماره الگوی افلاطونی در جمهوری را در دل خود بازتولید کرده، یعنی جایی که عدالت همیشه برای قویترینها و آزادی برای قدرتسالاران است.
برای اینکه اهمیت دکتر عبدالله الغذامی را درک کنید خوب است توجه کنید که ریبرندینگی که در پادشاهی سعودی توسط ولیعهد بن سلمان شکل گرفته اساسا بدون اندیشمندانی چون عبدالله الغذامی ممکن و متصور نبود.
الغذامی که فارغ التحصیل دانشگاه اکستر انگلستان است، نخستین روشنفکر سعودی است که اصطلاح «مدرنیته را در تقابل با محافظهکاران به صحنه فرهنگی عربستان وارد کرد.
او نویسنده کتاب «حكاية الحداثة في المملكة العربية السعودية» است که به داستان مدرنیزاسیون و نقد آناتومی فرهنگی در سعودی پرداخته است.
الغذامی از طلایهداران ایدهای است که بر نابسندگی نقد ادبی تأکید کرد و حوزهی نقد را به عرصهی نقد فرهنگی و مذهبی کشاند.
در فصل شانزدهم همین کتاب نشان میدهد که با اتخاذ این رویکرد چگونه در معرض اتهامات و تکفیرات شیوخ و خطبای جمعه و محافظهکاران در رسانهها قرار گرفت.
الغذامی که از نخستین فمینیستهای عربستان سعودی است همچنین پروژهی انتقادی خود را به مبحث زنان گسترش داد و کتاب ((المرأة واللغة)) یا «زنان و زبان»را تألیف کرد تا نشان دهد فرهنگ و قلم مذکر جامعهی مردسالار با حذف صدای زنانه از اجتماع چگونه متضرر میشود وقتی روایت زنانه را در جهان عرب به حاشیه میراند و به رسمیت نمیشناسد؛ اگر امروز میبینید که رماننویسان زن در جهان عرب از امارات و قطر و سعودی و کویت بر مردان پیشی گرفتهاند دقیقا محصول چنین نگرشی است که الغذامی از غیبت زنان در عرصهی زبان به میان کشید.
امروز که ترامپ پیروز عرصهی انتخابات شد الغذامی با اشاره به کتاب جدیدش یادآور شد که در بین جنگ مداوم عقلگرایی و پوپولیزم، همواره اين پوپولیسم است که پیشتاز است.
چرا که جهان و فرهنگ بشری از دید وی روایتهای کلان خویش را وانهاده و دچار چالشی در روایت خود با ابژههای مدرن شده که او را به سمت پوپولیزم فاشِ و عریان سوق میدهد.
او از این پدیده با اصطلاح ورود به مانویت جدید یاد میکند که مرزی اجباری میان دوسویهی متضاد واقعیت میکشد و اعتدال و میانهروی را زیر شلاق قطببندیهای خود قرار میدهد.
اینگونه است که با ظهور شاخصهایی چون ترامپ در عرصههای کلان سیاسی، یکباره از چرت محتوم خویش بیدار میشویم و میبینیم که پوپولیسم چگونه بر عقلگرایی انتقادی چیره گشته و پیشی گرفته و همهی نظرسنجیها و پیشبینیهای تحلیلگران را به هم ریخته است.
الغذامی چنین وضعیتی را با اصطلاحاتی چون«حداثة النصف خطوة»یا مدرنیته نیمگام یا«الطفرة: الحداثة المشوهة»جهش به مدرنیسم مخدوش و نیز «صدمة الحداثة» یا شوک مدرنیته بر پیکرهی محافظهکاران توضیح میدهد.