تحلیلی از دیوید سنگر کمتر عملیاتی، بهجز شاید تهاجم احتمالی چین به تایوان، تا این حد (حمله احتمالی امریکا به ایران) مورد بررسی، تمرین و بحث قرار گرفته است. از نظر فنی، کارشناسان نظامی و زمینشناسی میگویند این عملیات باید قابل انجام باشد.
کابل ۲۴: با اینحال، این عملیات پر از خطر است؛ خطراتی شناختهشده و ناشناخته، همانطور که وزیر دفاع پیشین، دونالد رامسفلد، در زمینه جنگ عراق به آن اشاره کرده بود؛ جنگی که تبدیل به گودال بیپایان دیگری برای ارتش امریکا در خاورمیانه شد. به همین دلیل، در طول ۱۶ سال گذشته، همه رؤسایجمهور امریکا هنگام بررسی آن مردد بودهاند.
نوشتهیدیوید سنگر
دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا، روز چهارشنبه تأکید کرد که هنوز تصمیمی برای اجرای آنچه در محافل خصوصی «ضربه بزرگ» مینامد، نگرفته است. اما دیگر از لحن جنگطلبانهای که روز پیش از آن داشت خبری نبود. در عوض، نشانههایی از احتیاط دیده میشد. او به خبرنگاران در محوطه جنوبی کاخ سفید گفت: «شاید انجامش بدم، شاید هم نه. یعنی، هیچکس نمیداند من قراره چیکار کنم.»
در همینحال، پس از پنج روز تحمل خسارات شگفتانگیز از سوی اسرائیل، به نظر میرسد که ایرانیها به دنبال راهی برای خروج از بحران هستند.
رهبر ایران، آیتالله علی خامنهای، در پاسخ به درخواست ترامپ برای «تسلیم بدون قید و شرط» پاسخی چالشبرانگیز داد، اما ترامپ گفت نشانههایی وجود دارد مبنی بر اینکه ایرانیها خواهان مذاکره هستند، و گزارشهایی از فرود یک هواپیمای رسمی ایرانی در عمان منتشر شد؛ جایی که پیشتر مذاکراتی با استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیسجمهور، صورت گرفته بود، پیش از حمله اسرائیل.
اگر ترامپ اکنون درنگ کرده، شاید به این دلیل است که فهرست مواردی که ممکن است به خطا بروند، طولانی و احتمالاً ناقص است.
واضحترین آنها: این احتمال وجود دارد که یکی از بمبافکنهای B-2 سرنگون شود، حتی با وجود موفقیت اسرائیل در انهدام بخش عمدهای از پدافند هوایی ایران. همچنین ممکن است محاسبات نادرست باشد و حتی بزرگترین بمب متعارف آمریکا نتواند آنقدر در عمق نفوذ کند.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، هفته گذشته در آغاز عملیات اسرائیل گفت: «من اونجا بودم، این تأسیسات نیممایل زیر زمین.»
اما حتی اگر فرض کنیم خود عملیات موفقیتآمیز باشد، بسیاری از کارشناسان میگویند خطرات بزرگتر در پیامدهای آن نهفته است — درست مثل افغانستان و عراق. یکی از مهمترین درسهای آن دوران تیره از سیاست خارجی امریکا این است که خطرات ناشناخته، آنهایی هستند که بیشترین آسیب را میزنند.
ایران وعده داده که در صورت حمله امریکا، تلافی خواهد کرد — احتمالاً با هدف قرار دادن پایگاههای امریکا در سراسر خاورمیانه و داراییهای نظامی آن در خلیج فارس و مدیترانه. همه اینها در برد موشکهای ایران قرار دارند — البته بهشرطی که پس از حملات اسرائیل، موشک و پرتابگر باقی مانده باشد.
و البته، همین میتواند چرخهای از تنش و درگیری ایجاد کند: اگر امریکاییها کشته یا حتی زخمی شوند، ترامپ تحت فشار قرار خواهد گرفت تا انتقام بگیرد.
دنیل کورتزر، سفیر پیشین امریکا در اسرائیل، و استیون سایمون، از مقامات پیشین شورای امنیت ملی، روز چهارشنبه در نشریه فارنافرر نوشتند: «سپردن کار فردو به نیابت از اسرائیل، امریکا را مستقیماً در تیررس ایران قرار میدهد. ایران تقریباً بهطور قطع با کشتن غیرنظامیان امریکایی تلافی خواهد کرد. این، بهنوبه خود، امریکا را وادار به پاسخ متقابل میکند.»
آنها ادامه دادند: «بهزودی، تنها اهدافی که برای واشنگتن باقی میمانند، رهبران رژیم ایران خواهند بود، و ایالات متحده بار دیگر وارد کسبوکار تغییر رژیم خواهد شد — کسبوکاری که تقریباً هیچ آمریکاییای دیگر علاقهای به آن ندارد.»
واکنش ایران میتواند شکلهای دیگری نیز داشته باشد. ایران در زمینه ترور مهارت دارد، و در پاسخ به حمله سایبری مشترک امریکا و اسرائیل به برنامه هستهایاش ۱۵ سال پیش، یک نیروی سایبری قدرتمند ایجاد کرده است — نه بهاندازه مخفیکاری چین یا جسارت روسیه، اما توانمند در ایجاد خسارت قابلتوجه. همچنین، ایران همچنان موشکهای کوتاهبرد زیادی دارد که میتواند برای حمله به نفتکشها در خلیج فارس استفاده کند و عبور و مرور را در این منطقه پرخطر کند.
آخرین چیزی که کاخ سفید میخواهد، این است که این خطرات را علناً بازگو کند. دموکراتها خواهان نقش کنگره هستند، اما هیچ ابزار قانونی برای الزام آن ندارند. آدام شیف، سناتور دموکرات کالیفرنیا و رقیب سیاسی ترامپ، روز چهارشنبه در شبکه سیانان گفت: «با توجه به امکان تشدید بحران، ما باید در این تصمیمگیری مشارکت داشته باشیم. بمباران فردو، یک اقدام تهاجمی است.»
و مانند بسیاری از اقدامات تهاجمی دیگر، خطرات بلندمدتتری هم وجود دارد — فراتر از چرخه حمله و تلافی. پیام این پنج روز گذشته، از دید رهبران ایران یا دیگر کشورهایی که توانمندی هستهای دارند، ممکن است این باشد: باید زودتر و پنهانتر به سمت ساخت بمب میرفتند.
کوریایشمالی همین کار را کرد، و اکنون با در اختیار داشتن ۶۰ یا بیشتر سلاح هستهای، علیرغم سالها دیپلماسی و خرابکاری اتأسیسات هستهای نطنز
مریکا، آنقدر بازدارندگی دارد که آمریکا و کره جنوبی پیش از انجام عملیات مشابه حمله اسرائیل به ایران، دوبار فکر خواهند کرد.
تاریخ نشان میدهد که برنامههای هستهای را میتوان بمباران کرد، اما نابود نه.
گری سامور، هماهنگکننده امور تسلیحات کشتار جمعی در دولت اوباما، زمانی که وجود سایت فردو علنی شد، گفت: «میتوان با زور جلوی سلاح هستهای را گرفت — برنامه سوریه مثال خوبی است.» (کشف فردو در اواخر دولت بوش انجام شد.)
او ادامه داد: در عراق، پس از آنکه اسرائیل در سال ۱۹۸۱ رآکتور اوسیراک را بمباران کرد تا مانع ساخت بمب توسط صدام حسین شود، عراقیها «یک برنامه مخفی و عظیم ساختند» که تا پس از جنگ خلیج فارس در ۱۹۹۱ شناسایی نشد.
این موضوع برای سازمانهای اطلاعاتی آمریکا چنان شرمآور بود که بیش از یک دهه بعد، توانایی صدام برای تکرار آن را بیش از حد ارزیابی کردند — که به شکست دوم و ورود آمریکا به جنگ عراق منجر شد.
با اینحال، سامور اضافه کرد: «من نمیتوانم موردی را به خاطر بیاورم که قدرت هوایی بهتنهایی باعث پایان یک برنامه شده باشد.»
این موضوع برای ترامپ حائز اهمیت است. او باید ظرف چند روز تصمیم بگیرد که آیا حملات اسرائیل به تأسیسات غنیسازی نطنز، کارگاههای ساخت سانتریفیوژ و آزمایشگاههایی که احتمالاً در آنها تحقیقات تسلیحاتی انجام میشده، برای عقب راندن برنامه هستهای ایران کافی بوده است یا نه.
به بیان دیگر، او باید تصمیم بگیرد که آیا ارزش دارد آمریکا با تمام ریسکهای مستقیم، با هواپیماها، خلبانان و سلاحهای خود وارد عمل شود و سایت فردو را نابود کند — یا خیر.
اما او همچنین نمیخواهد به این متهم شود که فرصتی برای عقب راندن ایران به مدت چند سال را از دست داده است. سامور، که اکنون استاد دانشگاه براندایس است، گفت: «اگر این جنگ تمام شود و فردو همچنان دستنخورده باقی بماند، راهاندازی دوبارهاش زیاد طول نخواهد کشید.»
ترامپ این سؤالات را در جمع علنی مطرح نکرده، و همیشه سخت است فهمیدن اینکه او چگونه شواهد را میسنجد. چند روز پیش، در هواپیمای ریاستجمهوری، زمانی که خبرنگاری به او یادآوری کرد که مدیر اطلاعات ملی خودش، تولسی گبرد، چند ماه پیش در کنگره گفته بود ایران تصمیمی برای ساخت بمب نگرفته، واکنش تندی نشان داد.
او اصرار کرد که زمان زیادی باقی نمانده — گرچه هیچ مدرکی برخلاف گفتههای رئیس اطلاعاتش ارائه نکرد.
او روز چهارشنبه در دفتر بیضی گفت: «یادتان نرود، ما هنوز وارد جنگ نشدیم. ما همیشه مقدار خاصی نبوغ به همه چیز اضافه میکنیم، ولی هنوز وارد درگیری نشدیم. اسرائیل امروز عملکرد خیلی خوبی داشت.»
و سپس، با تکرار جملهای که به شعارش تبدیل شده، افزود: «ولی باید ببینیم چی میشود.»
کابل ۲۴ یک خبرگزاری مستقل است، راوی رویدادهای تازه افغانستان و جهان در ۲۴ ساعت شبانهروز.
کابل ۲۴ در بخش بازتاب خبرهای تازه، تهیه گزارش، ارائه تحلیلهای کارشناسانه و حمایت از حقوق انسانی همه مردم افغانستان به ویژه زنان و اقلیتها، و تقویت و ترویج آزادیهای اساسی و انسانی فعال خواهد بود.
