همانگونه که پیشبینی میشد، جنبش حماس پاسخ طرح ترامپ را با «بله، اما…» داد.بله اما، نوعی پاسخ مثبت همراه با اگر و اما و ملاحظات دیگر است.
کابل ۲۴: نقاط روشنی در طرح بیستمادهای ترامپ است که اجازهی خوشبینی را به حماس میدهد: عقبنشینی اسرائیل از غزه و تعهد به عدم الحاق آن و عقبنشینی از برنامهی قبلی جابهجایی جمعیت آن، آزادی صدها فلسطینی محکوم به حبس ابد و نیز تعهدی کلی و مبهم به تشکیل دولت مستقل فلسطینی.
در مقابل، پیشنهاد ترامپ حاوی بندهایی است که مستقیماً مصالح حماس را هدف قرار میدهد. اشارهی صریح به خلع سلاح آن و نیز ممانعت از هرگونه حضور حماس در ترتیبات حکمرانی آینده از این موارد هستند.
غیر از اینها، موارد مبهم و خاکستری هم در طرح ترامپ کم نیست. مواردی که مستعد تفاسیر متضاد و مختلف است.
بندهایی از قبیل نوار حائل امنیتی برای اسرائیل که بدون اشغال بخشی از غزه، متصور نیست و نیز فهرست زندانیان فلسطینی که قرار است آزاد شوند و مرحلهبندی خروج ارتش اسرائیل از غزه.
میتوان تصور کرد حتی با وجود اعلام موافقت اولیهی طرفین مناقشه، بر سر اینها هفتهها و چهبسا ماهها به درازا بکشد.معمای اصلی، تبادل زندانیان در سه روز نخست پس از اجرای آتشبس است.
این مسئله بدین معناست که حماس فیالبداهه از یک اهرم فشار قدرتمند محروم میشود.آیا پس از تبادل، اسرائیل به بقیهی تعهداتش وفادار میماند؟
دقیقاً معلوم نیست!اما یک نکته روشن است. تابآوری اجتماعی و نظامی حماس و نوار غزه تقریباً به انتهای خود رسیده.
همزمان، اسرائیل هم تقریباً تمام توش و توان سیاسی و ظرفیتهای دیپلماتیکش را از دست داده و تداوم جنگ میتواند آن را با یک بحران وجودی مواجه کند.
موضع جامعهی بینالمللی هم مهم است. غیر از آمریکا، حامی مهمی برای اسرائیل نمانده و کشورهای اروپایی آشکارا از آن فاصله گرفتهاند.
مدیریت موضع کشورهای عربی و اسلامی متحد غرب هم روزبهروز برای امریکا سختتر شده و پایان جنگ غزه به یک مطالبهی جهانی تبدیل شدهاست.
پویاییهای این وضعیت، خالق پاسخ مثبت شرمگینانهی اسرائیل و حماس است.
صلاحالدین خدیو
