اخراج اجباری بیش از ۱۲۰۰ پناهجوی افغان از پارک آرجانتین اسلامآباد در ۳ قوس ۱۴۰۴ (۲۴ نوامبر ۲۰۲۵) فقط یک عملیات پولیسی نبود؛ بلکه نمایانترین نشانه برخورد سه بحران همزمان بود: نقض سیستماتیک حقوق پناهجویان، استفاده از سرمای زمستان بهعنوان ابزار فشار و فروپاشی کامل اعتماد میان حکومت افغانستان و پاکستان.
کابل ۲۴: ۱. نقض آشکار حقوق بینالمللی پناهندگان پاکستان هرچند کنوانسیون ۱۹۵۱ پناهندگان را امضا نکرده، اما به اصل عرفی «عدم اخراج اجباری» (non-refoulement) و تعهدات خودش پایبند است.
عملیات دوشنبه تقریباً همه این تعهدات را زیر پا گذاشت: تهدید مستقیم به اخراج جمعی: مأموران به خانوادهها گفتند «چند روز دیگر شمار زیادی از شما به افغانستان برگردانده میشوید»؛ در حالی که بیشترشان کارت معتبر UNHCR یا کارت شهروندی افغانستان (ACC) داشتند؛ مدارکی که تا همین چند ماه پیش خود پاکستان بهعنوان سپر اخراج قبول میکرد.
سوءاستفاده از بهانه «تخلف از نظم عمومی»: زندگی در پارک فقط به این دلیل شکل گرفته بود که دولت پاکستان هیچ کمپ رسمی ایجاد نکرد و حالا همین را بهانه اخراج کردهاست.
از اول نوامبر ۲۰۲۵ تاکنون دستکم ۶۰۰ هزار نفر بهزور اخراج شدهاند. پارک آرجانتین فقط مشهورترین تصویر این سیاست جدید است: از «بازگشت داوطلبانه با پول» به «اخراج اجباری با باتوم و سرما».
۲. زمستان بهعنوان سلاح
شبهای اسلامآباد به ۲–۴ درجه زیر صفر رسیدهاست. حاجیکمپ جایی که خانوادهها را ریختهاند، فقط چادرهای پلاستیکی بدون عایق و بدون بخاری است. کودکان و سالمندان اولین قربانیان ذاتالریه هستند.
زمستان پارسال در مسیر تورخم و اسپینبولدک دستکم ۲۸ نفر از سرما جان باختند. انتقال خانوادهها به این شرایط در اواخر قوس یعنی عملاً سرما را به ابزاری برای تسریع «بازگشت داوطلبانه» تبدیل کردهاند: هر کس زودتر تسلیم شود، زودتر از یخزدن نجات پیدا میکند.
۳. روابط کابل–اسلامآباد در پایینترین نقطه از ۲۰۲۱ به این سو
تصمیم امارت اسلامی در عقرب ۱۴۰۴ برای وضع ۱۰–۲۰ درصد تعرفه روی کالاهای پاکستانی، بستن چندروزه گذرگاهها و متهم کردن اسلامآباد به «حمایت از گروههای ضد افغانستان » خشم ارتش پاکستان را برانگیخت.
موج تازه اخراجها دقیقاً بعد از همین اقدامات شروع شد و در هر دو پایتخت بهعنوان «اقدام تلافیجویانه» خوانده میشود.
دیگر کسی از «روابط برادرانه» حرف نمیزند؛ وزیر داخله پاکستان علناً افغانها را «بار امنیتی و اقتصادی» نامیده و امارت اسلامی هم تهدید کردهاند اگر اخراج ادامه یابد، جنگجویان تحریک طالبان پاکستان (TTP) را پناه خواهند داد. پناهجویان در این میان فقط مهرههای شطرنج یک دعوای سیاسی شدهاند.
صحنههای پارک آرجانتین خلاصه یک فاجعه بزرگتر است: کشوری که چهل سال میلیونها افغان را پناه داد، حالا زیر فشار ملیگرایی داخلی، بحران اقتصادی و خشم دیپلماتیک تصمیم گرفته ضعیفترین قشر را قربانی کند تا پیام سیاسی بفرستد.
با عمیقتر شدن سرما و بدتر شدن روابط کابل–اسلامآباد، هفتههای آینده هزاران خانواده دیگر را به سمت مرزی خواهند راند اتفاقی که از نظر بسیاری از کارشناسان یک انتقام سیاسی از کابل است.
بدون فشار فوری بینالمللی و دسترسی سازمانهای بشردوستانه، هزینه این سیاست نه فقط با نقض حقوق، بلکه با جان انسانها در سرما، بیماری و ناامیدی سنجیده خواهد شد.
نویسنده: حسنیه سرگند کوچی
