سریال «شکارچی ذهن» در نگاه اول سریالی در ژانر جنایی یا ترسناک جلوه می‌کند اما این سریال اینها همه هست و این همه نیست. این سریال دنبال این نیست که آدرنالین ما را بالا ببرد یا ما را دنبال خودش بکشد که بفهمیم «قاتل کیست؟» بلکه می‌خواهد به ما نشان دهد که مجرم یا قاتل چگونه ساخته می‌شود؟
کابل۲۴: وقتی دیوید فینچر کارگردان باشد معلوم است که روانشناسی«دالّ مرکزی» ماجراست اما نکته جالب در این سریال حضور پررنگ جامعه‌شناسی و جرم‌شناسی هم هست.
در بخش آغازین سریال به نظریه Labeling Theory (برچسب‌زنی) اشاره می‌شود. نظریه‌ای ملهم از کتاب «خودکشی»امیل دورکیم که معتقد است انحراف از قانون، لزوما ذاتی نیست.
جامعه به رفتاری که منطبق با روال اکثریت نباشد برچسب انحراف می‌زند. این برچسب تلقی جامعه از آن رفتار که ذیل « رفتار ننگ‌آور» دسته‌بندی می‌شود هم جهت‌دهنده رفتار و نگاه جامعه به مجرم است و هم کلیشه‌های منفی را بر رفتار مجرم بیشتر و بیشتر می‌کند و او را به سمتی افراطی‌تر سوق می‌دهد.
هرچه جامعه به حفظ قواعد اکثریت اصرار کند و انحراف و‌جرم را برچسب اقلیت غیرمنطبق با این هنجار کند یا حکومت، میل مفرطی به منحرف نامیدن، افرادی پیدا کند که به هنجار او تمکین‌نمی‌کنند، با عمق و گستردگی بیشتر جرم مواجهیم به عبارت دیگر، افزایش روزافزون مجرمانی که انگ حکومت یا اکثریت جامعه آنها را در کلیشه خود غرق و مخالفت آنان را تندتر می‌کند.
بنابراین موضوع تحقیق جامعه‌شناس از این منظر این نیست که رفتاری اخلاقا درست است یا غلط ؟ بلکه این است که چرا رفتاری، جرم نامیده می‌شود و آیا این رفتار واقعا انحرافی است یا به صرف الزام حکومت یا جامعه به تحمیل هنجار خود، انگ انحراف گرفته است؟
جامعه و حکومت در قبال مجرم راه آسان محکوم‌کردن و مجازات را برمیگزینند زیرا درک رفتار،کار پرمشقتی است جامعه‌شناسان مکتب رفتارگرایی اما به عناصر مادی موثر بر رفتار توجه ویژه‌ای دارند و بیش از اخلاق یا مذاق جامعه و حکومت -در مجازات و جرم‌انگاری هرچه باب‌طبع‌شان نیست- به این فکر می‌کنند که چگونه می‌توان رفتار مجرمانه یا انحرافی را از رفتار انگ خورده و سپس افراطی شده باز شناخت و از سوق دادن افراد صرفا غیرمنطبق با الگوی جامعه با حکومت به دایره منحرفین و مجرمان جلوگیری کرد؟
سریال شکارچی ذهن در ظاهر در مورد چگونگی پاگرفتن واحد تحقیقات علوم رفتاری اف بی آی است در باطن اما مجموعه‌ای که هم شیوه درست ارایه نظریه و تحقیق در علوم اجتماعی را آموزش می‌دهد و هم ما را با علوم‌رفتاری آشنا می‌کند.
سهند ایرانمهر
