در چند رسانه داخلی و خارجی، مطلبی درباره فروش سلاح‌های روسی توسط نظامیان روسیه در زمان جنگ شوروی در افغانستان، خواندم. این مطلب را رسانه‌ها به نقل از «راشا بیوند» منتشر کرده‌اند.
کابل۲۴: آنجا که عادت دارم هنگام نوشتن یادداشت به منبع اصلی و دسته اول مراجعه کنم، این بار هم به اصل مطلب در پایگاه اطلاع‌رسانی راشا بیوند مراجعه کردم. تاریخ انتشار مطلب، از حدود یک سال پیش یعنی ۳۰ جون ۲۰۲۲ بود اما کهنگی مطلب، از ارزش مطلب نمی‌کاهد زیرا موضوعی که در راشا بیوند مطرح شده، اکنون بخشی از تاریخ جنگ افغانستان و شوروی سابق است.
در مطلب این پایگاه خبری و اطلاع‌رسانی روسیه، گفته شده است که نظامیان این کشور برای تأمین نیازهای روزمره‌شان مثل غذا و لباس، تجهیزات و مهمات خود را می‌فروختند.
البته این نکته را به مطلب راشا بیوند اضافه کنم که شوروی سابق، کشور گدا و فقیری نبود و اقلام مورد نیاز نظامیان خود را به افغانستان می‌فرستاد اما افسران شوروی در مباشرت با همکاران افغان خود، کالاهای ارسالی شوروی را در بازار سیاه به فروش می‌رساندند و نظامیان روسیه را از آن محروم می‌کردند. اگر بعضی از دوستان به یاد داشته باشند، در زمان حضور ارتش سرخ در افغانستان، بازارهای افغانستان مملو از کالاهای روسی بود.
به هر حال، در ادامه مطلب راشا بیوند آمده است که نظامیان روسی، مهمات را قبل از فروش، در آب می‌جوشاندند تا مجاهدین از این سلاح‌ها و مهمات علیه آنان استفاده نکنند. البته در ادامه مطلب تصریح شده است که جوشاندن مهمات ساخت روسیه، باعث نمی‌شد که مهمات از کار بیفتند زیرا این مهمات بسیار با کیفیت بودند و از مواد مقاوم در برابر حرارت ساخته شده بودند.
موضوعی که راشا بیوند به آن اشاره کرده است، واقعیت دارد زیرا سلاح‌های ساخت شوروی از لحاظ کیفیت، تجربه شده بودند و شهرت جهانی داشتند. مثلاً کلاشینکف ساخت روسیه را ده‌ها کشور دیگر کاپی‌برداری کرده و ساخته‌اند اما هیچ کشوری نتوانسته است به کیفیت کلاشینکف روسیه بسازد.
سایر تجهیزات شوروی سابق هم به همین شکل است. آنچه امروز روسیه پوتنیسم دارد، از دستاوردهای همان دوره است. در جنگ اوکراین دیدیم که روسیه پس از فروپاشی شوروی سابق از لحاظ نظامی، زیاد پیشرفتی نکرده است. روسیه در زمان شوروی، صادرکننده اسلحه در سراسر جهان بود اما اکنون روسیه نیازمند خرید اسلحه و تجهیزات از کشورهای در حال توسعه است.
به هر صورت، از اصل مطلب دور نشویم که در مطلب پایگاه اطلاع‌رسانی راشا بیوند، فقط از فروش تجهیزات و مهمات ساخت روسیه توسط نظامیان این کشور گفته شده اما به معامله پایاپای نظامیان روسی با افغان‌ها اشاره‌ای نشده است.
توضیح این که نظامیان شوروی سابق در بدو ورود به افغانستان، مورد نوازش مردم فخیمه و سلحشور وطن قرار می‌گرفتند و به چرس معتاد می‌شدند. لذا نظامیان روسی برای رفع نیاز و خمارشان، تجهیزات و مهمات خود را در قبال قطعه‌ای از چرس واگذار می‌کردند.
در دهه شصت، با این که کودک بودم ولی یادم است که بچه‌های بزرگ‌تر محله ما، از منطقه دروازه هرات شهر قندهار، چرس می‌خریدند و در اختیار نظامیان شوروی قرار می‌داند و در بدل آن مهمات می‌گرفتند. این معامله به یک رویه روزانه تبدیل شده بود.
آن عده که سازماندهی شده در این قسمت فعالیت می‌کردند، پس از آن که مهمات را از نظامیان روسیه می‌گرفتند، به صورت رایگان در اختیار مجاهدین قرار می‌دادند و یا به مجاهدین می‌فروختند.
البته بچه‌های محله ما، عمدتاً مهمات غیرسنگین مثل باروت/خرج گلوله توپ و یا منور/ فشنگ از نظامیان روسی می‌گرفتند تا با آن «آتش‌بازی» کنند. راستش، من هم یکی از همان بچه‌هایی بودم که باروت تجهیزات روسی را از بچه‌های محله تهیه کرده و با آن بازی می‌کردم.
آتش‌بازی با باروت روسی، یکی از سرگرمی‌های دوران کودکی ما بود زیرا سرگرمی یک کودک سرزمین جنگ‌زده، چه می‌تواند باشد جز بازی با آتش…
