جمهوری اسلامی ایران با تشدید سیاست اخراج دستهجمعی مهاجران افغان، بحرانی انسانی را در مرز اسلامقلعه رقم زده است که به گفته سازمانهای حقوق بشری، نقض آشکار موازین حقوق بشر محسوب میشود.
کابل ۲۴: بر اساس آمارهای رسمی از افغانستان، تنها در دور اخیر این اخراجها، بیش از صد هزار مهاجر به اجبار به کشور بازگردانده شدهاند. این روند نهتنها زندگی هزاران نفر را مختل کرده، بلکه به دلیل شرایط غیرانسانی اخراج و جدایی خانوادهها، موجی از نگرانیهای بینالمللی را برانگیختهاست.
در این میان، گزارش شده است که علیرضا بیگدلی، سفیر ایران در کابل، روز گذشته (جمعه، ۷ سرطان ۱۴۰۴) از مرز اسلامقلعه بازدید کرده تا این بحران را از نزدیک بررسی کند. او در جریان این بازدید قول همکاری برای رسیدگی به وضعیت مهاجران را دادهاست.
با این حال، ناظران و فعالان حقوق بشر این اظهارات را صرفاً یک اعلامیه سیاسی بدون پشتوانه عملی میدانند که بعید است به تغییرات معناداری در سیاستهای اخراج ایران منجر شود. منتقدان معتقدند که اینگونه وعدهها بیشتر برای کاهش فشارهای بینالمللی مطرح شده و سابقه نشان میدهد که چنین تعهداتی اغلب به اقدامات ملموس منجر نمیشوند.
گزارشها حاکی از آن است که پلیس ایران با یورش به خانهها و محلهای کار مهاجران افغان، اقدام به بازداشت گسترده افراد کرده و در بسیاری از موارد، تلفنهای همراه آنها را ضبط کردهاست.
این اقدامات، که اغلب بدون اطلاع قبلی یا ارائه فرصت برای جمعآوری وسایل شخصی انجام میشود، مهاجران را در وضعیتی شکننده و ناامن قرار داده است. شاهدان عینی از رفتار خشن مأموران و بیتوجهی به وضعیت آسیبپذیر مهاجران، بهویژه زنان و کودکان، خبر دادهاند.
یکی از جنبههای تکاندهنده این بحران، جداسازی خانوادهها در جریان اخراج است. گزارشهایی وجود دارد که نشان میدهد دولت ایران در مواردی کودکان را از والدینشان جدا کرده و آنها را به تنهایی به آن سوی مرز فرستادهاست.
این اقدام نهتنها نقض اصول اولیه حقوق بشر، بلکه نقض کنوانسیونهای بینالمللی مرتبط با حقوق کودک و حمایت از مهاجران است. سازمانهای حقوق بشری مانند عفو بینالملل و دیدهبان حقوق بشر در واکنش به به اخراج مهاجرین، واکنش نشان دادهاند و خواستار توقف فوری اخراجهای اجباری و غیرانسانی شدهاند.
مرز اسلامقلعه، بهعنوان یکی از اصلیترین گذرگاههای مرزی بین ایران و افغانستان، اکنون به کانون این بحران انسانی تبدیل شده است.
مهاجران اخراجشده، که بسیاری از آنها سالها در ایران زندگی کرده و داراییهای اندکی داشتهاند، بدون امکانات اولیه مانند سرپناه، غذا یا مراقبتهای پزشکی به افغانستان بازمیگردند. این وضعیت، بهویژه در شرایط اقتصادی شکننده افغانستان، فشار مضاعفی بر زیرساختهای کشور وارد کرده و خطر گرسنگی، بیخانمانی و بیماری را برای مهاجران بازگشتی افزایش دادهاست.
سازمان ملل متحد و دیگر نهادهای بینالمللی از ایران خواستهاند که به تعهدات خود در قبال حقوق بشر پایبند بماند و از اخراجهای غیرقانونی و غیرانسانی خودداری کند.
در عین حال، جامعه جهانی باید برای حمایت از مهاجران اخراجشده و کاهش رنج آنها، اقدامات فوری و هماهنگی انجام دهد. بدون مداخله سریع، این بحران میتواند ابعاد گستردهتری پیدا کند و زندگی هزاران نفر دیگر را به خطر بیندازد.
در شبکههای اجتماعی نیز اخراج گسترده مهاجران افغان از ایران واکنش برانگیز شدهاست.
طیفی کلانی از کاربرانی ایرانی در ایکس ار سیاستهای حکومت ایران در قبال مهاجرین و اخراج دستهجمعی حمایت کردهاند. تنها تعداد اندکی از کاربران میانهرو ایرانی نسبت به این بحران ابراز نگرانی کردهاند.
