هوش اجتماعی به نحوه تشخیص، درک و واکنش یک فرد به احساسات و عواطف شخص دیگر و چگونگی برقراری ارتباط و حفظ آن ، مربوط می‌شود.
در آموزش و پرورش، نقش نیروی انسانی بسیار مهم است و معلم از مهم‌ترین عوامل در رشد و توسعه کیفی تعلیم و تربیت به شمار می‌آید.
معصومه حسینی
کابل۲۴: معلمان هسته مرکزی دستگاه تعلیم و تربیت و مجریان حقیقی این امر حیاتی هستند و تأثیر آنها بر جامعه به اندازه‌ای زیاد است که می‌توان گفت سعادت مملکت در دست کسانی است که به تعلیم و تربیت فرزندان کشور اشتغال دارند.
معلمان جزء افرادی هستند که به واسطه شغل خود بیشتر با سایر افراد به‌ویژه کودکان و نوجوانان در حال رشد در تماس هستند. مربیان و معلمان در زندگی کودک نقش بسیار سازنده و مؤثری را ایفا می‌کنند.
از این رو نقش آنها در تربیت و رشد عاطفی و هیجانی کودکان بسیار مؤثر است.
اکثر معلمان و والدین با هوش هیجانی کودک آشنا هستند و یا حداقل اسم آن را شنیده‌اند اما هوش اجتماعی کودک برای بسیاری از افراد موضوعی مبهم و ناآشنا است.
اطلاعات درباره هوش اجتماعی کودکان بسیار جالب است، چون اغلب افراد بدون دانستن اسم آن ، مرتب از آن استفاده می کنند.
هوش اجتماعی به نحوه تشخیص، درک و واکنش یک فرد به احساسات و عواطف شخص دیگر و چگونگی برقراری ارتباط و حفظ آن ، مربوط می‌شود.
علائم هوش اجتماعی در کودکان را می‌توان در نحوه‌ی برقراری ارتباط آنها با اطرافیان و علاقه‌ی آن ها در شرکت در فعالیت های گروهی همراه با دیگر همسن و سالان آنها، مشاهده کرد.
هوش اجتماعی کودکان ثابت و در یک سطح باقی نمی‌ماند و در طول زندگی کودک مداوم در حال رشد و توسعه است.
بنابراین برای پرورش هوش اجتماعی در کودک هرگز دیر نیست. آموزش ارتباط سالم به کودکان به آنها کمک می‌کند تا در هر تعاملی به بهترین شکل ارتباط ممکن دست یابند.
خوشبختانه، کودکان سالم حتی در شرایطی که روابط با همسالان دشوار است، می‌توانند انتخاب‌های سالمی داشته باشند.
به این معنی که اگر کودکان در خانه، روابط خوبی با اعضای خانواده داشته باشند، می‌توانند روابط با دیگران را نیز به خوبی شروع کنند.
با این حال، آنها باید برای ورود به دنیای پیچیده امروزی، آموزش ببینند. در ادامه مقاله با جزئیات بیشتری به هوش اجتماعی کودک و همچنین چگونگی افزایش آن پرداخته‌ام.
هوش اجتماعی کودک چیست؟
هوش اجتماعی شامل درک خود، شناخت خود، احساسات و عواطفمان است و همچنین شامل درک آنچه دیگران ممکن است تجربه کنند، فکر کنند و احساس کنند نیز می‌شود.
کمک به افزایش هوش اجتماعی کودک، به شدت بر سلامت روان او در آینده موثر خواهد بود و همچنین، کمک می‌کند که احتمال موفقیت کودک در مدرسه، کار و زندگی افزایش یابد. ویژگی‌های هوش اجتماعی عبارت‌اند از:
• درک احساسات دیگران
• شناخت خوب خود و کنار آمدن با دیگران
• توانایی در ارزیابی احساسات و دلیل رفتارهای دیگران
• دانستن این موضوع که چگونه می‌توان به دیگران احساس راحتی داد و از نظر اجتماعی باید چگونه رفتار کرد
نکاتی برای معلمان در راستای تربیت هوش هیجانی دانش‌آموزان:
با توجه به نقش معلم در تربیت هوش هیجانی کودکان و دانش‌آموزان، معلم بایستی نکاتی را در این زمینه رعایت کند که این نکات عبارت است از:
معلمان باید شناخت عواطف و احساسات را به کودکان آموزش دهند.
معلمان باید تلاش کنند که محیطی امن برای کودکان ایجاد و عواملی را که ممکن است امنیت روانی و جسمانی کودکان را به خطر اندازد، شناسایی کرده و آنها را رفع کنند.
معلمان باید در محیط آموزشی از مقایسه کودکان با یکدیگر به شدت پرهیز کنند.
مناسب است مربیان و معلمان به کودکان کمک کنند تا کودکان نسبت به فرآیندهای هیجانی خود و دیگران آگاهی کسب کنند.
معلمان باید به کودکان این نکته را گوشزد کنند که شکست در برخی مسؤولیت‌ها به معنای تمام شدن همه امور نیست و در این موارد معلمان باید به دانش‌آموزان کمک کنند تا هیجانات منفی خود را کنترل نمایند.
معلمان موظف هستند تکالیفی که به کودکان ارائه می‌دهند متناسب با سطح توانایی‌های کودک باشد تا کودک با شکست‌های پی در پی مواجه نشود. در ضمن تکالیف نباید بسیار ساده و آسان باشد.
معلمان باید به نیازهای رفع نشده کودکان توجه داشته باشند. این نیازها بیشتر از نوع روانشناختی هستند؛ نیازهایی چون قدرت‌طلبی، احترام، قدردانی و… معلم باید سعی کند این نیازها را تا حدودی در کودکان رفع کند و در آنها احساس خودارزشمندی ایجاد کند.
معلمان باید دانش‌آموزان را به همدلی کردن با یکدیگر تشویق کنند.
معلمان باید از طریق طرح مشکلات و مسائل مختلف و واگذار کردن مسؤولیت به کودکان توانایی حل مسأله را در آنها بهبود ببخشند.
معلمان باید تلاش کنند شرایطی را فراهم کنند که کودکان بازخورد مناسبی را دریافت نمایند تا تعریف آنها از خودشان مثبت باشد.
در ضمن معلمان باید این امر را در نظر بگیرند که همان گونه که آنها از لحاظ شناختی و هوشی از برخی افراد بالاتر و از برخی پایین‌تر هستند، کودکان نیز ممکن است با یکدیگر متفاوت باشند و تفاوت فردی امری عادی است اما همه کودکان ارزشمند هستند و قابل احترام.
در نهایت، لازم است بدانید هوش اجتماعی ابزاری اساسی برای رسیدن کودک به خوشبختی و سلامت است.
این امر بدین معنی نیست که هوش اجتماعی، بالاترین مهارت است. اما استفاده از آن در هر حوزه‌ای از زندگی می‌تواند بسیار ارزشمند باشد.
وقتی کودکان با چالش‌های اجتماعی روبرو می‌شوند معلمان می‌توانند با تقویت تلاش‌های کودک، آموزش مدارا با دیگران، ترغیب او به تشخیص احساسات دیگران، نشان دادن نحوه روبرو شدن با موانع و حل مشکلات از کودک حمایت کنند.
از سوی دیگر، اگر می‌خواهید در مورد هوش اجتماعی کودک و تقویت آن اطلاعات بیشتری کسب کنید، خواندن کتاب‌های زیر می‌تواند موثر باشد:
• ۱۰۱ روش برای آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان
• شهربازی هوش هیجانی: کودک اجتماعی
• پرورش مهارت های اجتماعی، هیجانی و رفتاری کودکان
