چه کسی می‌دانست که یک رهبر شوروی می‌تواند عاشقانه عاشق باشد و آن را پنهان نکند؟ در مستندی ساخت سال ۲۰۱۲ میلادی گورباچف خاطره‌ای را درباره رایسا که در سال ۱۹۹۹ درگذشت بیان کرد: «ما در تمام زندگی خود دست در دست هم گذاشتیم او ویژگی باشکوهی در مورد خود داشت. او مانند یک شاهدخت بود».
مراسم تشییع جنازه «میخائیل گورباچف» رهبر شوروی سابق در روز شنبه در تالار ستون در ساختمان خانه اتحادیه‌ها در مرکز مسکو برگزار شد؛ جایی که روس‌ها با دیگر رهبران شوروی برخی مورد احترام و برخی مورد تحقیر مانند ولادیمیر لنین، جوزف استالین و لئونید برژنف وداع کردند.
به گزارش کابل۲۴ به نقل از سی ان ان، با این وجود، گورباچف آخرین فردی بود که عنوان رئیس جمهور شوروی را یدک می‌کشید، اما شبیه هیچ یک از مردانی فوق الذکر نبود. پس از گورباچف دیگر جنگ سرد و اتحاد جماهیر شوروی وجود نداشت. برخلاف مردان سخت‌گیری که نام برده شدند مردانی که در آرامگاه خود یا در آرامگاه دیوار کرملین به خاک سپرده شده‌اند، گورباچف در گورستان نوودویچی در کنار همسرش «رایسا گورباچوا» زنی که با او رابطه عشقی بی‌پایان داشت، آرام گرفت.
درست همان طور که گورباچف با «گلاسنوست» و «پرسترویکا» خود پنجره‌های اتحاد جماهیر شوروی را به روی «تفکر جدیدی» که آزادی و امید را برای هموطنان‌اش به ارمغان آورد، گشوده بود. رایسا گورباچف با خرد خود و مشارکت در امور جامعه و با زیبایی و استایل خود تصویر زن بودن را در شوروی تغییر داد. اما انقلابی‌تر از همه در گرگ و میش شوروی سرکوبگر، رابطه عاشقانه پایدار این زوج قرار داشت.
چه کسی می‌دانست که یک رهبر شوروی می‌تواند عاشقانه عاشق باشد و آن را پنهان نکند؟ در مستندی ساخت سال ۲۰۱۲ میلادی گورباچف خاطره‌ای را درباره رایسا که در سال ۱۹۹۹ درگذشت بیان کرد: «ما در تمام زندگی خود دست در دست هم گذاشتیم او ویژگی باشکوهی در مورد خود داشت. او مانند یک شاهدخت بود».
تا زمانی که رایسا به صحنه جهانی آمد، اکثر همسران رهبران شوروی زنانی خانه‌دار بودند و در سایه‌های زندگی عمومی محصور شده بودند. ناگهان زنی با اعتماد به نفس و تحصیلات عالیه در دگرگونی جامعه شوروی که ماموریت شوهرش بود سهیم شد. او به یک شیرزن و قهرمان برای برخی از هموطنان‌اش تبدیل شد و از سوی عده‌ای دیگر در همان کشور مورد تمسخر قرار گرفت.
او یک بار در مصاحبه‌ای اذعان کرد می‌دانم افرادی هستند که به جنبه بیرونی زندگی من علاقمند هستند. او گفت: «آنان حتی به من حسادت می‌کنند به خاطر لباس‌هایی که در مناسبت‌های رسمی می‌پوشم. با این وجود، من برای چیزی کاملاً متفاوت ارزش قائل هستم این که در تعهدات عظیمی مشارکت دارم که توسط یکی از نزدیکان‌ام یعنی شوهرم اجرایی شده‌اند».
تربیت رایسا در میان آشفتگی‌های سیاسی و اجتماعی اتحاد جماهیر شوروی استالین به او بینش ارزشمندی را در مورد چالش‌هایی که همسرش در تلاش برای اصلاح کشور با آن روبرو بود، بخشید. آن دو در دانشگاه دولتی معتبر مسکو با یکدیگر آشنا شدند؛ جایی که رایسا در حال تحصیل فلسفه بود و میخائیل در رشته حقوق تحصیل می‌کرد. آنان در سپتامبر ۱۹۵۳ میلادی با یکدیگر ازدواج کردند همان سالی که جوزف استالین درگذشت.
رایسا دکترای جامعه‌شناسی گرفت و تز خود را در مورد دهقانان در مزارع جمعی نوشت به گفته او برای مصاحبه با مردم با چکمه‌هایش به این سو و آنسو می‌رفت. او می‌گوید که این پژوهش تصویر واضحی از واقعیت‌های زندگی در روستا‌های شوروی به او داد. او آن را «جامعه‌شناسی با چهره انسانی» نامید.
او گفت: «من در جریان ملاقات با افراد واقعی و نه از روی کتاب و روزنامه نه از روی نمایشنامه یا فیلم به بسیاری از بدبختی‌های‌مان و ماهیت پرسش برانگیز بسیاری از ادعا‌های مسلم و مفاهیم ثابت پی بردم».
همانطور که گورباچف در صفوف رهبری شوروی با ارتقای رتبه پیشرفت می‌کرد، همیشه رایسا را در اولویت قرار می‌داد و به گفته خود چندین بار در روز با او تلفنی صحبت می‌کرد. دردناک‌ترین لحظه در زندگی عمومی و شخصی آنان در آگوست ۱۹۹۱ میلادی رخ داد زمانی که تندرو‌های شوروی علیه گورباچف و اصلاحات او کودتایی را راه اندازی کردند و این زوج را در انزوا در اقامتگاه‌شان در کریمه حبس کردند.
آنان پس از سه روز آزاد شدند، اما رایسا سکته کرد. در جولای ۱۹۹۹ میلادی تشخیص داده شد که او به سرطان خون مبتلا است و برای درمان به آلمان پرواز کرد. دو ماه بعد، او در سن ۶۷ سالگی درست چند روز پیش از چهل و ششمین سالگرد ازدواج‌شان درگذشت.
مراسم یادبود رایسا در بنیاد فرهنگی روسیه یکی از چندین نهاد مدنی‌ای که رایسا از آن حمایت کرده بود برگزار شد. شوهرش به همراه ایرینا تنها فرزندشان و تاتیانا تنها خواهر رایسا غمگین کنار تابوت او نشسته بودند. آن روز زنی هم سن و سال رایسا که برای ادای احترام به یاد او آمده بود گفت: «او در دوره زمانی دشواری متولد شد و همه چیز را با تلاش و هوش‌اش انجام داد. خدا را شکر که زنانی مثل او داریم»!
در پاییز ۲۰۲۰ میلادی نمایشنامه‌ای به نام «گورباچف» که ارائه دهنده تصویری بسیار انسانی از رئیس جمهور شوروی و همسرش بود در مسکو اجرا شد. نقش رایسا را «چولپن خاماتووا» بازیگر روس ایفا کرد که پس از حمله روسیه به اوکراین از مسکو گریخت. هنگامی که خبر مرگ گورباچف منتشر شد خاماتووا که در لتونی به سر می‌برد به کانال تلویزیون مستقل روسی باران (TV Rain) در مورد «عشق ابدی» گورباچف به رایسا گفت.
از او پرسیده شد که رئیس جمهور سابق را چگونه توصیف می‌کند. او گفت: «عاشقانه، بسیار انسانی، ساده، شوخ طبع در مورد خود، صلح طلب و متواضع همه ویژگی‌هایی که در سیاست لازم نیستند». او گفت: «به لطف گورباچف مصونیت در برابر عدم آزادی وجود دارد».
یکی از بزرگترین هدایای میخائیل گورباچف به هموطنان روس خود الهام بخشی به آنان برای رهایی از قید یکنواختی شوروی بود افرادی که از آن پس توانستند زندگی خود را بر اساس آزادی شخصی ادامه دهند و از آزادی انتخاب کردن، خواندن آن چه می‌خواهند بخوانند و صحبت کردن در مورد آن چه می‌خواستند بحث کنند برخوردار باشند.
گورباچف خود یک انسان واقعی بود و شریک زندگی‌اش رایسا نیز همین طور به نظر می‌رسید. پس از مرگ رایسا، گورباچف گفته بود: «در زندگی‌ام تا این اندازه احساس تنهایی نکرده بودم. امیدوارم که دوباره یکدیگر را ببینیم».
