نوال سعداوی، رماننویس، پزشک، جامعهشناس و کنشگر برجستهی مصری روز ۲۱ مارچ ۲۰۲۱ در سن ۸۹ سالگی درگذشت. او که نویسندهی بیش از ۵۰ کتاب است، در سال ۲۰۰۷، در یکی از مصاحبههای متعددی که با او انجام دادم خودش را اینگونه معرفی کرد: «من یک آفریقایی و از مصر هستم، نه اهل خاورمیانه. من جهانسومی نیستم. فقط یک جهان وجود دارد، یک جهان اقتصادی کاپیتالیستی و نژادپرست. من از بچگی فمینیست شدم، همان زمانی که شروع کردم به پرسش و متوجه شدم که زنان مورد ظلم و تبعیض هستند.»
کابل۲۴: سعداوی به معنای واقعی کلمه یک ساختارشکن بود. رمانهای او در جهانی که به شدت چندپاره، قبیلهای، نژادپرست، ضدعلم و به طرز بیشرمانهای جنسیتزده شده بود، حقایقی را بیان میکرد که او را نزد بسیاری از حکومتها و نظامها نامحبوب میساخت.
وقتی از او پرسیده بودند که آیا سیاستمداری هست که برایش قابلاحترام باشد در جواب گفته بود: «در یک سیستم ظالمانه حتی فرشتگان نیز به فساد کشیده میشوند. کسی را به یاد ندارم که به وعدههایش عمل کرده باشد.»
علاقهی شدید او به بررسی یک وضعیت و تجزیه و تحلیل عناصرش، حتی مواقعی که حقیقت توسط تبلیغات فریبنده تحریف میشد، تحسینبرانگیز بود.
یک بار در صحبتهایش به من گفت: «اگر حقیقت را نگویم شایستهی این نیستم که مرا نویسنده بنامند.» او در زندگینامهاش مینویسد: «حافظه هیچ وقت کامل نیست. همیشه بخشهایی هست که زمان آنها را از میان برداشته.
نوشتن راهی برای بازیابی این بخشهاست، راهی برای بازگرداندن بخشهای گمشده و کاملتر کردن حافظه. اگر حافظه به معنای به یاد آوردن وقایعی است که قبلاً اتفاق افتاده، بازآفرینی یک واقعه با بهره گرفتن از خلاقیت امکانپذیر است.»
او چندین بار نامزد جایزهی نوبل ادبیات شده بود اما میگفت: «مردم سیاست من را نمیپسندند». در مصاحبهای که سال ۲۰۱۲ در بالتیمور با او انجام دادم گفت:
«به خودم میبالم نه به خاطر اینکه کارهای فوقالعادهای انجام دادهام بلکه به خاطر اینکه هیچ وقت کنار نیامدم. مردم معمولاً اهل مصالحه هستند اما من با افتخار میگویم که هیچ وقت حاضر به مصالحه نشدهام.»
اصرار او به ابراز دیدگاههایش در مورد حقیقت وضعیت زنان، دین و سیاست دلیل اصلی استقبال همیشگی مخاطبان از آثارش است. او هیچ وقت از دیدگاههایش عقبگرد نکرد زیرا وضعیت زنان در سراسر جهان از بسیاری جهات تغییری نکرده است و هنوز سنتهایی هستند که سرسختانه بر زنان تحمیل میشوند، سنتهایی که او معتقد بود نیاز به توجه ویژه دارند.
Artchannelll
نوال سعداوي