شعری که نتواند معنای تازه و تاثیر معنایی تازهای خلق کند شعریت خود را از دست داده است و به نظم و یا نثر ساده بدل شده است. ظاهرا چنین به نظر میرسد که در درون هر شعر دستگاه معجزه آسایی است که هر از چندی معنای تازه ای برای آن شعر می سازد و به همین دلیل شعر هیچ وقت کهنه و نا شعر نمیشود.
ابهام ذاتی
کابل ۲۴: یکی از ویژگیهای مهم شعر نوسان همیشگی و همه جایی میان بی معنایی کامل و معنا آفرینی همیشگی است. شعر خوب شعری است که برای یک خوانندهی مشخص و معین بیش از یک معنا داشته باشد.
شعر خوب با یکبار خواندن به پایان نمیرسد. معنای این سخن اینست که شعر خوب معناهای متفاوت و لایه ای دارد. هرچه خوب تر و دقیق تر بخوانیم معناهای تازه یا تاثیر های معنایی تازهای به وجود میآید.
شعری که نتواند معنای تازه و تاثیر معنایی تازهای خلق کند شعریت خود را از دست داده است و به نظم و یا نثر ساده بدل شده است. ظاهرا چنین به نظر میرسد که در درون هر شعر دستگاه معجزه آسایی است که هر از چندی معنای تازه ای برای آن شعر می سازد و به همین دلیل شعر هیچ وقت کهنه و نا شعر نمیشود.
معنا سازی ذاتی ما را به یک ابهام معنایی نزدیک میکند. ما دقیقا نمیتوانیم بگوییم که نشانههای شاعرانه به یک معنای ثابت و همیشگی منجر میشود. رابطهی دال و مدلول (رابطه ی نشانه ها و ارجاع آن در جهان واقعی) آنچنان که ژاک لاکان میگوید نه رابطهی میان دال و مدلول بلکه در حقیقت رابطهی دال هاست.
هر مدلول دال تازه ای برای دلالت گری است. چنین است که یک ابهام همیشگی و ذاتی در زبان و جهان شعر سایه انداخته است و ما هیچ وقت نمیتوانیم به معنای ثابت و غیر قابل تغییر دست بیابیم.
دریای شور انگیز چشمانت چه زیباست
آنجا که دل باید به دریا زد همین جاست (حسین منزوی)
دین نیز دقیقا چنین است. نظام دلالتگری در دین کاملا شاعرانه است و دالها ما را نه به مدلول مشخصی بلکه به دال های تازهای میرساند.
متن مقدس متنی است که یکسره شاعرانه است به هیچ عنوان نمی توان برای آن مدلول ثابت و تغییر ناپذیری را در نظر گرفت. بگذارید نمونه ای از شاعرانگی متن مقدس را از انجیل انتخاب کنم: یوحنا آیه ی ۱:۱-۳
“در ابتدا، کلمه بود و کلمه نزد خدا بود و کلمه خدا بود. همان در ابتدا نزد خدا بود. همهچیز به واسطۀ او آفریده شد و به غیر از او چیزی از موجودات وجود نیافت”
نمونه ی قرآنی فراوانی را نیز می توان به این اضافه کرد. متن مقدس متنی است که ذاتا مبهم است.
ميرحسين مهدوی