سال میلادی جاری به نوعی سال انتخابات جهانی است. در بیش از پنجاه کشور جهان با چهار میلیارد نفر جمعیت، انتخابات برگزار می‌شود.
اپیدمی انتخابات امریکا، روسیه، هند، پاکستان، ایران، مکزیک و اتحادیەی اروپا و … را در بر می‌گیرد.
کابل ۲۴: احتمالا مهم ترین آنها، انتخابات ریاست جمهوری امریکا در ماه نوامبر است که به ماراتن بایدن و ترامپ بدل می‌شود.
مضحک‌ترین انتخابات هم در روسیه برگزار خواهد شد که طی آن که پوتین با پوتین رقابت می‌کند!
در ماه‌های ابتدایی سال در سه کشور تایوان، آذربایجان و پاکستان انتخابات برگزار شد.
انتخابات تایوان به عنوان یک کشور کاملا دمکراتیک، به نمایشی خیره کننده از دموکراسی تبدیل شد.
در نقطەی مقابل آن، آذربایجان به اقتدلرگرایی مطلق العنانش لباس انتخابات پوشاند.
انتخابات پاکستان اما به عنوان یک رژیم ترکیبی، دارای رگه هایی از اصالت و سلامت بود و نامزدهای وابسته به نخست وزیر دربند، اکثریت آرا را بدست آوردند.
نتایج غیرمترقبەای که در پاکستان بدست آمد، اسلام آباد را نامزدی شایسته برای دریافت عنوان ” اقتدارگرایی انتخاباتی” – فی المثل در قیاس با تایپه به مثابەی یک دموکراسی انتخاباتی ” می‌نماید.
در حالیکه صرف برگزاری رای گیری نمی‌تواند چیزی از ماهیت “اقتدارگرایی غیر انتخاباتی” باکو و مسکو کم نماید!
ایران هم که طبق رده بندی دموکراسی سال 2023 اکونومیست با ایستادن در رتبەی 150 وضعیت نامناسبی دارد، در روزهای آینده شاهد دو انتخابات مجلس و خبرگان خواهد بود.
“انفجار انتخابات” در سال 2024 به معنای انفتاح و شکوفایی دموکراسی نیست که از قضا در دو دهەی اخیر منظما در حال پس رفت بوده است،
ستارەی اقتدارگرایی که سرنمون اصلی آن حزب کمونیست چین و معجزەی اقتصادی آن در تلفیق دولت مستبد و بازار آزاد است در حال درخشش است و جذابیت آن برای کشورهای غیردمکراتیک وسوسه انگیز!
در بسیاری از کشورها، انتخابات در غیاب ساز و کارهایی که آن را به مناظرەای آزاد و سازنده میان دیدگاه‌های رقیب تبدیل می‌کند، صرفا یک نمایش “رای گیری” است.
با این اوصاف شکسته شدن رکورد انتخابات در سال 2024 بیشتر نوعی “همه گیری رای گیری ” است.
درست مانند همه گیری کرونا و ایبولا و آنفلوانزا که نشان از ضعف ساختارهای بهداشتی و خدمات درمانی عمومی با کیفیت دارد، اپیدمی انتخابات در بستر اقتدارگرایی روزافزون نیز قسمی بیماری سیاسی است.
سوگمندانه لیبرال دموکراسی‌های غربی هم در حال تجربەی قسمی رکود دمکراتیک و دست و پنجه نرم کردن با عوارض پیری سیستم های سیاسی خود هستند.
در این کشورها بعضا گرایش عمومی رای دهندگان در سایەی رکود اقتصادی ناشی از کرونا و تبعات ناخوشایند جهانی شدن در فضای ملی و مسالەی مهاجرت، عموما به سود راست افراطی ناسیونالیست است.
صد البته بحران سیستم‌های اقتدارگرا در این زمینه بسی حادتر است. اگر در کشورهای دمکراتیک با مسالەی ” انتخاب نادرست ” از سوی رای دهندگان مواجه هستیم، در نظام های غیر دمکراتیک با دشوارەی دستکاری در ارادەی عمومی و سلب آزادی و اختیار از رای دهندگان، باید دست و پنجه نرم کرد.
هم قافیه بودن دو اصطلاح همه گیری و رای گیری، محمل مناسبی است تا از رهگذر دو واژەی هم آوای دیگر، تضاد اقتدارگرایی و دموکراسی را برملا کرد.
در زبان فارسی دو واژەی رایزنی و راهزنی برای دو مقصود متفاوت بکار می‌روند.
رایزنی که احتمالا از ترکیب “رای” و “زنی” درست شده به معنی زدن “رای” ها به هم به قصد تبادل آرا و شور و مشورت است.
هر چند با باب شدن اصطلاحاتی چون “مخ زنی” در زبان محاوره، نوعی “رای دزدی” و اغفال و مهندسی افکار عمومی هم از آن مستفاد می‌شود.
در این معنا رایزنی به مدلول واژەی هم قافیەاش، یعنی راهزنی نزدیک می‌شود.
الگوی آرمانی این نوع انتخابات عمدتا در ترکیه به عنوان یک رژیم ترکیبی دیده می‌شود. جایی که حزب حاکم هر بار قبل از انتخابات با ماجراجویی‌های خارجی و آرایش‌های جنگی به تحریک افکار عمومی می‌پردازد تا کم کاری‌های خود در حوزەهای سیاسی و اقتصادی را پنهان نماید.
این قسمی راهزنی سیاسی است که در بسیاری از کشورهای جهان نظیر اسرائیل، روسیه و … رایج است.
صلاح الدین خدیو
