«تصور بر حق بودن، راه را بر فساد نمیبندد. این اشتباهی است که امریکا در افغانستان مرتکب شد و حالا کییف هم در همین مسیر قرار دارد».
به گزارش کابل۲۴، پایگاه خبری «۱۹۴۵» در گزارشی با بررسی چشمپوشی امریکا بر تکرار اشتباهات افغانستان در اوکراین، نوشته است: “این روزها درخواستها برای تشکیل یک نهاد بازرسی ویژه در راستای نظارت بر کمکهای تسلیحاتی و مالی به اوکراین افزایش یافته است.
کنگره امریکا در ۲۰۰۹ یک «بازرسی کل ویژه برای بازسازی افغانستان» تشکیل داد که با نام اختصاری «سیگار» شناخته شد و هدف آن بررسی نحوه استفاده از بودجههای بازسازی بود که غرب به دولت وقت افغانستان میفرستاد. امروزه بسیاری خواستار تشکیل نهادی مشابه برای نظارت بر فساد جاری در اوکراین هستند.
کلنل پاتریک سالیوان، مدیر «مؤسسه جنگ مدرن» در آکادمی نظامی ایالات متحده (موسوم به وِست پوینت) باور دارد که تشکیل این نهاد ضروری است.
سالیوان در مطلبی که در وبسایت وست پوینت منتشر شده، اظهار میکند: «برکناری اخیر وزیر دفاع اوکراین این حقیقت تلخ اما مهم را یادآوری میکند که اوکراین از بحران فساد رنج میبرد.
درست است که اوکراین خود را حقبهجانب میبیند و باور دارد که در این جنگ یک آرمان برحق را دنبال میکند، اما نباید چنین پنداشت که این راه را بر فساد میبندد.
تصور برحق بودن و فساد میتوانند در کنار هم وجود داشته باشند و نادیدهگرفتن این حقیقت، اشتباهی است که ایالات متحده در افغانستان مرتکب شد؛ تجربهای که عواقب آن ایجاب میکند تا از تکرار این اشتباه در اوکراین جلوگیری کنیم.»
سالیوان اعتراف میکند که رهبران آمریکا از همان ابتدا از فساد جاری در افغانستان آگاه بودند و این گزاره در مورد اوکراین هم صدق میکند.
بااینوجود، به نظر نمیرسد که واشنگتن از اشتباه خود در افغانستان درسی گرفته یا سعی در اعمال نظارت کافی بر نحوه مصرف کمکهای مالی و تسلیحاتی در اوکراین داشته باشد.
این تحلیلگر امریکایی در گزارش خود مینویسد: ایالات متحده به اوکراین کمک مستقیم میکند و اقدامات نظارتی ما مشابه نظارت بر افغانستان است؛ امری که زمینه رشد خاموش فساد را فراهم میکند.
در این جنگ هم مانند بحران افغانستان، دولت امریکا حمایت مالی و تسلیحاتی هنگفتی از اوکراین به عمل آورده و گامهای نظارتی کارآمدی اتخاذ نشده است.
جنرال هیبتالله علیزی، رئیس ستاد ارتش ملی افغانستان در هنگام سقوط کابل، میگوید: به باور من، امریکا همان الگویی را در اوکراین در پیش گرفته که در افغانستان اجرا میکرد. در اوکراین باید کسی رهبری کند که از مقامات اطلاعاتی و نظامی بوده و فاسد نیست.
هیبتالله علیزی میگوید که امریکا حمایت تدارکاتی کافی از افغانستان به عمل نیاورد و آموزشهای پنتاگون به سربازان افغان، پاسخگوی نیاز آنها در میدان نبرد با طالبان نبود.
او که در برخی از برجستهترین مؤسسات آموزش نظامی جهان غرب تحصیل کرده، فرماندهی نیروهای ویژه افغانستان در نبرد با مخالفین را برعهده داشته و این به او یک چشمانداز منحصربهفرد در جنگ اوکراین میدهد.
علیزی میگوید: بروکراسی امریکا موجب شکست دولت مرکزی افغانستان شد. هنوز به یاد دارم که امریکاییها میگفتند که وضعیت افغانستان عادی است، در حالی که از نظر استراتژی حمایت تدارکاتی، افغانستان وضعیتی بحرانی داشت. امروز هم در اوکراین همین اتفاق میافتد. اوکراینیها همین امروز به حمایت و پشتیبانی نیاز دارند، اما امریکا سال بعد نیاز امروزشان را برآورده میکند؛ وقتی که دیگر خیلی دیر است.
او میگوید که سربازان افغان در مناطقی از خاک افغانستان از پشتیبانی هوایی محروم بودند، که کارکشتهترین سربازان امریکا و ناتو هم بدون پشتیبانی هوایی حاضر نمیشدند به آن مناطق پا بگذارند.
همچنین دولت افغانستان بارها خواستار برگزاری دورههای آموزشی عملیات شبانه بود. این درخواست از ۲۰۱۴ آغاز شد، اما وقتی برآورده شد که دیگر خیلی دیر شده بود.
به گفته علیزی، دولت مرکزی افغانستان در ۲۰۱۷، ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ باز هم بر این درخواست خود پافشاری کرد، تا اینکه در ۲۰۱۹ دوره آموزش عملیات هوایی شبانه برگزار شد، اما «دیگر خیلی دیر بود. در آن زمان طالبان قویتر شده بود و قدرت هوایی و آموزشها دیگر پاسخگوی آن وضعیت نبود.»
به گفته این جنرال افغان که با روی کار آمدن ا.ا.ا از کشورش گریخته، آمریکا در اوکراین هم تأخیر و تعلل مشابهی را در پیش گرفته است.
درسهای افغانستان فراموش شدهاند
بیکفایتی و ناشایستگی فقط مشکل ارتش وقت افغانستان نبود. نهاد نظارتی «سیگار» در ۲۰۱۶ در گزارشی اظهار کرد که فساد همهگیر پس از حمله ائتلاف ناتو به افغانستان در ۲۰۰۱، مانع از بهثمررسیدن تلاشهای آمریکا برای بازسازی این کشور شده است.
در این گزارش آمده است: فساد اجازه نداد که مأموریت امریکا در افغانستان به ثمر بنشیند. دشمنتراشی و تحویل کمکها به نظامیان مخالف دولت، ناشی از آن بود که دولت امریکا در سالهای نخست بازسازی افغانستان توجه شایستهای به مسئله فساد نداشت.
به گفته سالیوان، این اتفاق در اوکراین هم تکرار میشود.
او میگوید: ما در اوکراین در نقطه پایانی آغاز ایستادهایم. اکنون زمان آن است که با الگوی ثابتشده «بازرس کل ویژه» به مسئله فساد رسیدگی کنیم. بعد از این دیگر فرصتی به دست نخواهد آمد.”
