در پی حملات اخیر امریکا به تأسیسات هستهای ایران، آیتالله علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه این کشور، را به مسکو اعزام کردهاست تا از روسیه درخواست حمایت بیشتری در برابر فشارهای فزاینده امریکا و اسرائیل کند.
کابل ۲۴: این تصمیم در حالی گرفته شده که تنشها میان تهران، واشنگتن و تلآویو به اوج خود رسیده و ایران در تلاش است تا متحدان خود از جمله روسیه را برای تقویت موضعش در برابر این تهدیدات بسیج کند.
یک منبع آگاه که نخواست نامش فاش شود، به رویترز گفتهاست که عراقچی حامل نامهای از رهبر ایران برای ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، است. در این نامه، تهران خواستار حمایت گستردهتر مسکو در حوزههای سیاسی، نظامی و دیپلماتیک شدهاست.
به گفته این منبع، ایران از سطح کنونی همکاریهای روسیه رضایت کامل ندارد و معتقد است مسکو میتواند نقش فعالتری در حمایت از تهران در برابر اقدامات خصمانه امریکا و اسرائیل ایفا کند. با این حال، جزئیات دقیقی درباره نوع حمایت درخواستی ایران از روسیه هنوز منتشر نشدهاست.
کاخ کرملین تأیید کرده که پوتین با عراقچی دیدار کردهاست، اما از ارائه جزئیات درباره موضوعات مورد بحث خودداری کردهاست.
این دیدار در حالی انجام میشود که روسیه پیشتر حملات اسرائیل به خاک ایران را محکوم کرده، اما در قبال حملات امریکا به تأسیسات هستهای ایران سکوت اختیار کردهاست. پوتین در گذشته بارها پیشنهاد میانجیگری میان ایران و امریکا را مطرح کرده بود، پیشنهادی که تاکنون با استقبال جدی از سوی تهران یا واشنگتن مواجه نشدهاست.
یکی از خواستههای آیتالله خامنهای از روسیه، تقویت پدافند هوایی ایران باشد. با توجه به حملات اخیر ایالات متحده به تأسیسات هستهای ایران و تنشهای فزاینده با اسرائیل، تقویت سیستمهای دفاع هوایی میتواند یکی از اولویتهای استراتژیک تهران برای حفاظت از زیرساختهای حیاتی و افزایش توان بازدارندگی باشد.
روسیه بهعنوان یکی از تأمینکنندگان اصلی تسلیحات پیشرفته، از جمله سیستمهای پدافند هوایی مانند اس-۳۰۰ و احتمالاً اس-۴۰۰، سابقه همکاری با ایران در این حوزه را دارد.
تهران ممکن است به دنبال ارتقای این سیستمها، دریافت تجهیزات پیشرفتهتر، یا حتی آموزش و پشتیبانی فنی بیشتر از مسکو باشد تا در برابر حملات هوایی اسرائیل مقاومتر شود.
این تحولات در شرایطی رخ میدهد که ایران با چالشهای متعددی از جمله تحریمهای اقتصادی، تنشهای منطقهای و فشارهای بینالمللی روبروست.
اعزام عراقچی به مسکو نشاندهنده تلاش ایران برای تقویت اتحاد استراتژیک با روسیه است، بهویژه در زمانی که تهران خود را در برابر حملات نظامی و فشارهای دیپلماتیک غرب تنها میبیند.
تحلیلگران معتقدند این سفر میتواند پیامدهای مهمی برای معادلات ژئوپلیتیک منطقه داشته باشد، بهویژه اگر مسکو تصمیم به افزایش حمایت از ایران بگیرد.
مهمترین خواستههای ایران از روسیه در شرایط کنونی احتمالی می توانند موارد زیر باشند:
با توجه به شرایط ژئوپلیتیکی کنونی، تنشهای ایران با امریکا و اسرائیل، و روابط استراتژیک ایران و روسیه، آیتالله خامنهای ممکن است علاوه بر تقویت پدافند هوایی، خواستههای دیگری نیز از ولادیمیر پوتین داشته باشد. در ادامه، چند احتمال منطقی و محتمل (بدون دسترسی به محتوای دقیق نامه یا مذاکرات) مطرح میشود:
تقویت سیستم پدافند هوایی
یکی از خواستههای آیتالله خامنهای از روسیه، تقویت پدافند هوایی ایران باشد. با توجه به حملات اخیر ایالات متحده به تأسیسات هستهای ایران و تنشهای فزاینده با اسرائیل، تقویت سیستمهای دفاع هوایی میتواند یکی از اولویتهای استراتژیک تهران برای حفاظت از زیرساختهای حیاتی و افزایش توان بازدارندگی باشد.
روسیه بهعنوان یکی از تأمینکنندگان اصلی تسلیحات پیشرفته، از جمله سیستمهای پدافند هوایی مانند اس-۳۰۰ و احتمالاً اس-۴۰۰، سابقه همکاری با ایران در این حوزه را دارد.
تهران ممکن است به دنبال ارتقای این سیستمها، دریافت تجهیزات پیشرفتهتر، یا حتی آموزش و پشتیبانی فنی بیشتر از مسکو باشد تا در برابر حملات هوایی اسرائیل مقاومتر شود.
حمایت نظامی پیشرفتهتر:
ایران ممکن است به دنبال دریافت تسلیحات تهاجمی یا دفاعی پیشرفتهتر از روسیه باشد، مانند موشکهای بالستیک با دقت بالا، پهپادهای پیشرفته، یا حتی فناوریهای سایبری برای تقویت توان نظامی خود در برابر تهدیدات خارجی. همکاریهای نظامی اخیر، مانند تأمین پهپادهای ایرانی برای روسیه، میتواند زمینهساز درخواست تجهیزات متقابل از مسکو باشد.
حمایت دیپلماتیک در مجامع بینالمللی:
تهران ممکن است از روسیه بخواهد در شورای امنیت سازمان ملل یا دیگر نهادهای بینالمللی، مانند آژانس بینالمللی انرژی اتمی، از ایران حمایت قویتری کند. این حمایت میتواند شامل وتوی قطعنامههای احتمالی علیه ایران یا کاهش فشارهای دیپلماتیک غرب بر برنامه هستهای ایران باشد.
همکاری اقتصادی و دور زدن تحریمها:
با توجه به تحریمهای سنگین اقتصادی، ایران ممکن است از روسیه بخواهد در زمینه تجارت دوجانبه، مبادلات مالی مستقل از دالر (مثلاً از طریق روبل یا ارزهای دیگر)، یا سرمایهگذاری در بخش انرژی همکاری بیشتری کند. این شامل تکمیل پروژههایی مانند خط لوله گاز یا کمک به بازسازی زیرساختهای آسیبدیده از حملات اخیر میشود.
میانجیگری یا فشار بر غرب:
اگرچه پوتین پیشتر پیشنهاد میانجیگری بین ایران و آمریکا را داده، ایران ممکن است از روسیه بخواهد نقش فعالتری در مذاکرات غیرمستقیم یا اعمال فشار بر غرب برای کاهش تنشها یا بازگشت به برجام ایفا کند، البته با شرایط مطلوب تهران.
همکاری در منطقه خاورمیانه:
ایران ممکن است از مسکو بخواهد در برابر نفوذ اسرائیل در منطقه، بهویژه در سوریه یا لبنان، اقدامات بیشتری انجام دهد. این میتواند شامل حمایت از محور مقاومت، تقویت حضور نظامی مشترک در سوریه، یا هماهنگی برای مقابله با عملیاتهای اسرائیل باشد.
فناوری و اطلاعات نظامی:
تهران ممکن است به دنبال دسترسی اطلاعات نظامی یا جاسوسی از روسیه باشد، مانند دادههای ماهوارهای برای رصد تحرکات نظامی امریکا و اسرائیل در منطقه، یا فناوریهای مرتبط با جنگ الکترونیک.
با این حال، موفقیت ماموریت عباس عراقچی به عوامل متعددی از جمله منافع ملی روسیه و پیچیدگیهای روابط بینالمللی بستگی دارد.
