حقابه از دید ایران درست است و باید مطابق معاهده هیرمند انجام شود ؛ ولی از دید ما ظالمانه است و باید مذاکرات جدید روی آن صورت گیرد.
مقدار آب: ۷۵ ملیارد مترمکعب آب های زیر زمینی و سر زمینی
آب های جاری ( از ۲۷- ۳۵ ملیارد متر مکعب) تازه ترین رقم
ایران یکبار دیگر مسله حقابه را با افغانستان مطرح کرد در ابن مورد باید:
۱- چه باید کرد:
۱- ۱ سیاست نفی در نفی را در پیش گرفت ، این بدین معنی است آنچه را که ایران نمی پذیرد برای ما نیز غیر قابل و پرسش بر انگیز است و قابل قبول نیست
۲ – ۱ حقابه از دید ایران درست است و باید مطابق معاهده هیرمند انجام شود ؛ ولی از دید ما ظالمانه است و باید مذاکرات جدید روی آن صورت گیرد،
تعین حقابه جدید در کار است
۲- چرا چنین شد؟
۱-۲حقابه پیشنهادی افغانستان برای ایران در همان زمان ۱۶ مترمکعب آب در فی ثانیه بود ولی ایرانی قبول نکردند و ۲۲ مترمکعب را در فی ثانیه تقاضا کردند که محمد ظاهرشاه ۴ مترمکعب دیگر را نیز بر اساس دوستی و حسن هجمواری به ایران داد( از کیسه خلیفه بخشید)و به این اساس ۲۶ مترمکعب بدون در نظر داشت تغیرات احتمالی حجم آب با طرف ایران مطابق قرار داد ممانعت نکند و در حقیقت حق ایران است .
۲-۲ در پهلوی آن ایران و افغانستان تعهد کردند که در صورت استفاده بیشتر آب از جانب ایران ، طرف ایرانی مطابق قیمت بین المللی آب در اینگونه موارد مکلف به پرداخت قیمت فی مترمکعب آب (از ۵۰ سنت تا ۲ دالر ) مطابق موافقه دو جانبه به افغانستان أست.
۳- ۲صدراعظم / نخست وزیر ایران امیر عباس هویدا ( ایشان بعد از انقلاب اعدام شدند)کابل آمد و معاهده را با صدراعظم/ نخست وزیر افغانستان موسی شفیق به امضا رسانید ( ۲۲ حوت ۱۳۵۱ خورشیدی ) در حالیکه همه کار های مقدماتی این حقابه را نوراحمد اعتمادی انجام داده بود ولی با واگذاری ۲۶ متر مکعب موافق نبود و از اینرو بعد از سفر اروپا و ایران استعفا داد.
۴- ۲ در هنگام موافقتنامه باید دو سند به امضا می رسید.
۱ – حقابه توافق شده میان شاه ایران و شاه افغانستان
۲- امضا سند قیمت گذاری استفاده بیشتر از جانب ایران که از ۵۰ سنت تا دو دالر تعین می شد.
۵- ۲ ایرانی سند اولی حقابه را که کاملا به نفع ایران بود امضا و از امضا سند دوم هیچ یاد آوری نکردند و طرف افغانستان نیز نمی دانم به کدامین سبب خاموش ماند.
۶- ۲ ایرانی ها باور داشتند که افغانستان ظرفیت و صلاحیت مدیریت آب خود را ندارد و امضا سند دوم بیهوده و به ضرر ایران است.
۷- ۲ از به بعد ایرانی ها علاوه از ۲۶ مترمکعب مطابق معاهده را بدست می آوردند بلکه نسبت عدم قدرت استفاده از آب هیرمند توسط افغانستان همه آب های اضافی را رایگان تصاحب می کردند و می کنند.
۸- ۲ افغانستان تنها روی دریای هیرمند بند برق کجکی را با کمک امریکا ساخت و بند کمال خان در دوران جمهوریت ساخته شد که مورد انتقاد شدید دوستان ایرانی قرار گرفت.
۳-حالا پیشنهاد به ایران:
۱- ۳ تنها در ۴۰ سال اخیر نسبت شورش ها و نا امنی های افغانستان طرف ایران همه آب های جاری هیرمند را منفی ذخیره هیرمند ( یک فیصدی معین که از بند بیرون می آید) استفاده نموده اند که ده ها مرتبه بیشتر حتا از قرار داد شرمگین هیرمند است
قیمت این آب استفاده شده در طول همین زمان بالاتر از حقابه که بالاتر از ۱۰۰ ملیارد دالر می شود مکلفیت پرداخت طرف ایران به افغانستان است.
۲- ۳ آب هیرمند به تناسب روز قرار داد ۱۲ مرتبه کاهش یافته ولی استفاده ایران ها مطابق معاهده ننگین هیرمند که در همان زمان نیز طالمانه بود، استفاده می شود.
۳- ۳ نظر به همین معاهده ننگین در هر چند سال به درخواست یکی از دو کشور می تواند روی معاهده بحث نمود،
چون در طول چهل جنگ دولت های افغانستان مصروف جنگ های که اکثرا از جانب همسایه ها سازماندهی می شد و می شود ، نتوانست حتا یکبار هم روی تجدید نظر حقابه نشست برگزار کند و ایران با خاطر آرام در نوشیدن آب ایران مصروف بود و یکبار هم چنین ادعا های را انجام نداد.
۴- ۳ ایرانی ها در نوشیدن طالمانه آب های هیرمند و هریرود، پاکستان در نوشیده آب های کابل و لوگر و پنجشیر و کنر و ، ازبیکستان و ترکمنستان به نوشیدن حقابه ما از آمو نسبت غفلت دولت های ما مصروف اند
۵- ۳ ما مصروف کشتن یکدیگریم و همسایه ها مصروف دزدیدن ارزش های ما
چه بیخبر دولت های و چه مظلوم ملت
۶- اصل گپ و آخر گپ:
۱- ۶ در حدود ده سال آینده جنگ آب در منطقه در می گیرد، افغانستان سر آب است و تغذیه کننده بخش های از کشور های همسایه ، ما حتما درگیر می شویم
۲- برای جلوگیری از هرگونه خطر باید آب ها را مدیریت کنید
۳- ۴۱ بند آب کافیست که از آمو تا پکتیا را زیر آب گیرد و انقلاب سبز را بر پا دارد
۳- زمان کوتاه در پیش داریم دیر جنبیدن آغاز جنگ دوباره است.
استاد مسعود
