حقابه از ديد ايران درست است و بايد مطابق معاهده هيرمند انجام شود ؛ ولي از ديد ما ظالمانه است و بايد مذاكرات جديد روي آن صورت گيرد.
مقدار آب: ٧٥ مليارد مترمكعب آب هاي زير زميني و سر زميني
آب هاي جاري ( از ٢٧- ٣٥ مليارد متر مكعب) تازه ترين رقم
ايران يكبار ديگر مسله حقابه را با افغانستان مطرح كرد در ابن مورد بايد:
١- چه بايد كرد:
١- ١ سياست نفي در نفي را در پيش گرفت ، اين بدين معني است آنچه را كه ايران نمي پذيرد براي ما نيز غير قابل و پرسش بر انگيز است و قابل قبول نيست
٢ – ١ حقابه از ديد ايران درست است و بايد مطابق معاهده هيرمند انجام شود ؛ ولي از ديد ما ظالمانه است و بايد مذاكرات جديد روي آن صورت گيرد،
تعين حقابه جديد در كار است
٢- چرا چنين شد؟
١-٢حقابه پيشنهادي افغانستان براي ايران در همان زمان ١٦ مترمكعب آب در في ثانيه بود ولي ايراني قبول نكردند و ٢٢ مترمكعب را در في ثانيه تقاضا كردند كه محمد ظاهرشاه ٤ مترمكعب ديگر را نيز بر اساس دوستي و حسن هجمواري به ايران داد( از كيسه خليفه بخشيد)و به اين اساس ٢٦ مترمكعب بدون در نظر داشت تغيرات احتمالي حجم آب با طرف ايران مطابق قرار داد ممانعت نكند و در حقيقت حق ايران است .
٢-٢ در پهلوي آن ايران و افغانستان تعهد كردند كه در صورت استفاده بيشتر آب از جانب ايران ، طرف ايراني مطابق قيمت بين المللي آب در اينگونه موارد مكلف به پرداخت قيمت في مترمكعب آب (از ٥٠ سنت تا ٢ دالر ) مطابق موافقه دو جانبه به افغانستان أست.
٣- ٢صدراعظم / نخست وزير ايران امير عباس هويدا ( ايشان بعد از انقلاب اعدام شدند)كابل آمد و معاهده را با صدراعظم/ نخست وزير افغانستان موسي شفيق به امضا رسانيد ( ٢٢ حوت ١٣٥١ خورشيدي ) در حاليكه همه كار هاي مقدماتي اين حقابه را نوراحمد اعتمادي انجام داده بود ولي با واگذاري ٢٦ متر مكعب موافق نبود و از اينرو بعد از سفر اروپا و ايران استعفا داد.
٤- ٢ در هنگام موافقتنامه بايد دو سند به امضا مي رسيد.
١ – حقابه توافق شده ميان شاه ايران و شاه افغانستان
٢- امضا سند قيمت گذاري استفاده بيشتر از جانب ايران كه از ٥٠ سنت تا دو دالر تعين مي شد.
٥- ٢ ايراني سند اولي حقابه را كه كاملا به نفع ايران بود امضا و از امضا سند دوم هيچ ياد آوري نكردند و طرف افغانستان نيز نمي دانم به كدامين سبب خاموش ماند.
٦- ٢ ايراني ها باور داشتند كه افغانستان ظرفيت و صلاحيت مديريت آب خود را ندارد و امضا سند دوم بيهوده و به ضرر ايران است.
٧- ٢ از به بعد ايراني ها علاوه از ٢٦ مترمكعب مطابق معاهده را بدست مي آوردند بلكه نسبت عدم قدرت استفاده از آب هيرمند توسط افغانستان همه آب هاي اضافي را رايگان تصاحب مي كردند و مي كنند.
٨- ٢ افغانستان تنها روي درياي هيرمند بند برق كجكي را با كمك امريكا ساخت و بند كمال خان در دوران جمهوريت ساخته شد كه مورد انتقاد شديد دوستان ايراني قرار گرفت.
٣-حالا پيشنهاد به ايران:
١- ٣ تنها در ٤٠ سال اخير نسبت شورش ها و نا امني هاي افغانستان طرف ايران همه آب هاي جاري هيرمند را منفي ذخيره هيرمند ( يك فيصدي معين كه از بند بيرون مي آيد) استفاده نموده اند كه ده ها مرتبه بيشتر حتا از قرار داد شرمگين هيرمند است
قيمت اين آب استفاده شده در طول همين زمان بالاتر از حقابه كه بالاتر از ١٠٠ مليارد دالر مي شود مكلفيت پرداخت طرف ايران به افغانستان است.
٢- ٣ آب هيرمند به تناسب روز قرار داد ١٢ مرتبه كاهش يافته ولي استفاده ايران ها مطابق معاهده ننگين هيرمند كه در همان زمان نيز طالمانه بود، استفاده مي شود.
٣- ٣ نظر به همين معاهده ننگين در هر چند سال به درخواست يكي از دو كشور مي تواند روي معاهده بحث نمود،
چون در طول چهل جنگ دولت هاي افغانستان مصروف جنگ هاي كه اكثرا از جانب همسايه ها سازماندهي مي شد و مي شود ، نتوانست حتا يكبار هم روي تجديد نظر حقابه نشست برگزار كند و ايران با خاطر آرام در نوشيدن آب ايران مصروف بود و يكبار هم چنين ادعا هاي را انجام نداد.
٤- ٣ ايراني ها در نوشيدن طالمانه آب هاي هيرمند و هريرود، پاكستان در نوشيده آب هاي كابل و لوگر و پنجشير و كنر و ، ازبيكستان و تركمنستان به نوشيدن حقابه ما از آمو نسبت غفلت دولت هاي ما مصروف اند
٥- ٣ ما مصروف كشتن يكديگريم و همسايه ها مصروف دزديدن ارزش هاي ما
چه بيخبر دولت هاي و چه مظلوم ملت
٦- اصل گپ و آخر گپ:
١- ٦ در حدود ده سال آينده جنگ آب در منطقه در مي گيرد، افغانستان سر آب است و تغذيه كننده بخش هاي از كشور هاي همسايه ، ما حتما درگير مي شويم
٢- براي جلوگيري از هرگونه خطر بايد آب ها را مديريت كنيد
٣- ٤١ بند آب كافيست كه از آمو تا پكتيا را زير آب گيرد و انقلاب سبز را بر پا دارد
٣- زمان كوتاه در پيش داريم دير جنبيدن آغاز جنگ دوباره است.
استاد مسعود
