ملت‌ها و دولت‌ها برای رسیدن به دریافت و راهکاری عمیق که آنها را به ثبات، رفاه و صلح برساند، فراز و فرودهای زیادی را پشت سر می‌گذارند.
کابل ۲۴: جنگ‌ها یکی از فرصت‌هایی است که وقتی پایان می‌گیرند، می‌شود بررسی و تحلیل‌شان کرد و مثل باربارا تاکمن در کتاب «سیر نابخردی» یا «توپ‌های ماه اوت» اشتباهات منجر به فجایع را ردیف و مشخص کرد که برای عدم تکرارشان در آینده چه باید کرد و چه نباید کرد؟
اریک هوفر در کتاب «The True Believer» توضیح می‌دهد که قدرت گرفتن جنبش‌های توده‌وار چطور جامعه را به دنبال هویت کاذب و پروبال دادن به رهبرانی سوق می‌دهد که فراموشی را چاشنی امیدهای واهی می‌کنند.
بنابراین تضمینی برای زنده‌نگاه‌داشتن درس‌های تلخ یک جامعه از یک فاجعه نیست و از آن بدتر اینکه فجایع به جز فراموشی درسهایش در معرض تحریف نیز هستند.
مارک لیدرمن در کتاب «پوپولیسم و تکرار تاریخ» توضیح می‌دهد که تحریف تاریخ توسط رهبران پوپولیست از فراموشی آن هم خطرناکتر است. رهبرانی این‌چنینی برآمده از جامعه‌ای فراموشکارند. جامعه‌ای که به تعبیر «زیگموند باومن» جامعه‌شناس لهستانی، در کتاب «جامعه فراموشکار»گرفتار «فراموشکاری نظام‌مند» شده‌اند.
چنین جامعه‌ای «روزمره» فکر می‌کند و دچار تنبلی ذهنی است. در همه‌حال فقط می‌خواهد مصرف‌کننده باشد و به دم‌دستی‌ترین پاسخ‌ها، قانع است. تکنولوژی و فضای مجازی صرف‌نظر از اینکه «چگونه یا توسط که؟» برای او کافی است.
اهمیتی به باورها و تجربیات جمعی نمی‌دهد و در نتیجه انسجام اجتماعی و حافظه جمعی را از دست داده است. توانایی گفتگو و تحمل دیگری را ندارد و به قول «باومن»، در «مدرنیته مایع» غرق شده است.
مدرنیته مایع یعنی جهانی پر از تغییر با تکنولوژی به روز و شتاب و عجله که آدم‌ها را منفعل و بازیچه اطلاعات سطحی و دم‌‌دستی می‌کند. تاریخ اینگونه فراموش می‌شود و رهبران پوپولیست و‌علاقمند به تحریف تاریخ اینگونه اقبال می‌یابند و جهان اینگونه اشتباهات را تکرار و تکرار می‌کند.
برای مطالعه بیشتر:
هوفر، اریک. (1951). The True Believer: Thoughts on the Nature of Mass Movements. Harper & Row.
لیدرمن، مارک. (2020). Populism and the Cycle of History. Palgrave Macmillan.
باومن، زیگمونت. (2005). Amnesia Society: Modernity and Forgetfulness. Routledge.
سهند ایرانمهر
