چرا دولت شبکههای اجتماعی را بست؟نپال با درآمد سرانهی ۱۳۰۰ دالر، یکی از فقیرترین کشورهای جهان است که از فساد و سوءمدیریت زایدالوصف نیز رنج میبرد
۱_علت اصلی خیزش روز دوشنبه چه بود؟
کابل ۲۴: پس از تصمیم دولت برای بستن ۲۶ شبکهی اجتماعی پرطرفدار شامل واتساپ، اینستاگرام، فیسبوک و یوتیوب، خشم عمومی فوران کرد. تلگرام هم قبلاً فیلتر شده بود. محدودیتهای تازه، جوانان و نسل زد را به خیابان کشاند.
برای جوانانی که اصولاً دوران قبل از اینترنت را به خاطر نمیآورند، شبکههای اجتماعی بخشی از آزادیهای شخصیاند و نبود آنها تعرضی غیرقابلقبول به آزادیهای بدیهی محسوب میشود؛ امری که خارج از ادراک رهبری پیر و فرتوت حاکم بود.
۲⃣ چرا دولت شبکههای اجتماعی را بست؟نپال با درآمد سرانهی ۱۳۰۰ دالر، یکی از فقیرترین کشورهای جهان است که از فساد و سوءمدیریت زایدالوصف نیز رنج میبرد.
به لطف شبکههای اجتماعی رها از سرکوب و سانسور دولتی، اخبار فساد مقامات و زندگی تجملی فرزندان آنها مرتباً بازنشر و همرسانی میشد.
بارها موارد فساد برملا و پروندههای عریض و طویل تشکیل میشد، اما فساد ساختاری دولت اجازه نمیداد تقریباً هیچکدام به نتیجهی نهایی برسد. این امر خشم عمومی را متراکم کرده بود و فرصتی لازم بود تا با جرقهای منفجر شود.
۳⃣ چرا دولت به آسانی سقوط کرد؟همانگونه که گفته شد، دولت اساساً ناکارآمد و فاقد مشروعیت بود. در ۱۴ سال گذشته، یک تروئیکای فاسد سالخورده ادارهی نپال را در دست داشت.
اولی، دیوبا و داهال طی چهارده سال بهصورت چرخشی، دوازده بار تشکیل حکومت دادهاند.
در نگاه اکثریت مردم، حکومت آنها مصداق سکون، ناکارآمدی، فساد، پارتیبازی و شکست در ساختن آیندهای بهتر بود.
تغییر حکومت در کشورهای سریلانکا و بنگلادش بر اثر قیامهای مردمی در سالهای ۲۰۲۲ و ۲۰۲۴، برای مردم نپال محرک و الهامبخش بود.
۴⃣ نظام حکومتی نپال چیست؟نپال به درازای تاریخ خود دارای نظام پادشاهی بوده، اما در سال ۲۰۰۸ پس از جنگی داخلی، رسماً دارای نظام جمهوری شد. جمهوری دموکراتیک فدرال چندحزبی، نام رسمی دولت نپال است.
اما ازآنجاکه همیشه محتوای حکومتها از فرمشان مهمتر است، جمهوری نپال هم عملاً به معنای حاکمیت جمهور مردم بر سرنوشت خویش نیست.
مناسبترین توصیف برای این دسته از دولتها، واژهی کلپتوکراسی به معنای دزدسالاری است.
نپال یک جمهوری دزدسالار بود؛ مانند روسیه، صربستان، عراق، مصر و تا اندازهای هند، چین و ترکیه.
حکومتهای دزدسالار عموماً وارث نظامهای ایدئولوژیک و متشکل از نخبگان فاسد هستند.
در این سنخ حکومتی، سیاست به قسمی کسبوکار شخصی تبدیل میشود و جهتگیریهای راست و ناسیونالیستی وظیفهی پردهپوشی فساد مقامات را بر دوش دارد.
۵⃣ رهبر معترضان کیست؟بسان بسیاری از انقلابهای پستمدرن ربع قرن اخیر، اعتراضات رهبری شناختهشدهای نداشت، اما جوانان ۱۳ تا ۲۶ سالهی موسوم به نسل زد، کوشندگان اصلی آن بودند.
پادشاه مخلوع هم در ماههای گذشته از تبعید فراخوانهایی منتشر کرده بود.
همچنین، برخلاف انقلابهای مخملی، سهم خشونت هم اندک نبود و اماکن دولتی نظیر پارلمان و مجمع وزرا به آتش کشیده شدند. علاوه بر آن، خانههای مقامات، یک هتل لوکس، یک مدرسهی خصوصی لاکچری و بسیاری اماکن دیگر هم از آتش خشم مردم در امان نماندند.
خشم جوانان علیه اماکن لوکس به حدی بود که جمعی از مردم برای حفظ آنها زنجیرهی انسانی تشکیل دادند.
در ساعات پس از سقوط دولت و فرار کارگزاران آن، ارتش امنیت خیابانها را بر عهده گرفت. اکنون هم قرار است گفتوگوهای ملی آغاز شود. انقلابیون جوان هم پذیرفتهاند برای مشارکت در دولت آینده به آن بپیوندند.
۶⃣ نقش تنشهای ژئوپولتیک چیست؟نپال کشوری کوچک است که به نوعی میان دو قدرت بزرگ آسیایی، چین و هند، به دام افتاده است. زبان، فرهنگ و سنن تاریخی نپال وابستگی عمیقی به هند دارد و دهلینو این کشور کوچک را بخشی از عمق استراتژیک خود میپندارد.
به موازات افزایش نفوذ و اهمیت چین در سطح جهانی، دولت نپال تمایل خود را برای گسترش روابط با آن و مشارکت در طرحهایی چون کمربند و جاده نشان داده است؛ امری که میتواند با ناخرسندی و چالشآفرینی از سوی هند همراه باشد.
اولی، نخستوزیر مستعفی، یک چینگرا محسوب میشد و دولت ساقطشده هم ائتلافی از چینگراها و هندوفیلها بود. بلزتاب رقابت چینی-هندی در سیاست داخلی، بخشی از پویاییهایی را میآفرید که دولتهای بیثبات مستعجل رهآورد آن بودند.
