اگر به بیانیههای ریاست جمهوری روسیه و ایالات متحده در هفته جاری نگاهی بیندازید خواهید دید که به نظر میرسد رهبران دو کشور اهداف خود را در اوکراین روشن میسازند در حالی که جنگ به یک مبارزه متمرکز و تلخ برای کنترل بخش شرقی آن کشور تغییر پیدا کرده است.
دیوید ایگناتیوس؛ ستون نویس واشنگتن پست؛ آخرین اظهارات ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه و بایدن همتای امریکایی او مانع تشدید خطرناک تنش نمیشود. با این وجود، آنان توصیف عمومی از اهداف هر طرف را به روشهایی ارائه میکنند که ممکن است خطر محاسبه اشتباه را کاهش دهد و شاید مولفههایی را برای آن چه استراتژیستهای جنگ سرد “نبرد توافق شده” مینامند تعیین کنند.
کابل۲۴، به نقل از واشنگتن پست؛ پیام جدید پوتین ضمنی، اما به شکلی غیرقابل انکار نشانهای از کاهش هزینهها به دلیل مواجهه با مشکلات اقتصادی و نمادی از نو سنگرسازی کردن است. او که در تلاش اولیه خود برای تصرف کی یف و سرنگونی دولت اوکراین متحمل شکست شده اکنون از کنترل بخش شرقی روسی زبان کشور معروف به دونباس و مناطق همجوار در امتداد ساحل میگوید.
در مقابل، پیام بایدن قاطعانهتر شده است: افزایش کمکهای نظامی ایالات متحده به اوکراین و اعلام تعهد واشنگتن برای مقاومت در برابر هژمونی پوتین بر کی یف مطرح میشود حتی در زمانی که او به آرامی محدودیتهای خاصی را به رسمیت میشناسد.
پوتین در دو بیانیه هفته جاری خود بر اولویت امنیت منطقه دونباس که روسیه آن را مستقل از کی یف قلمداد میکند تمرکز کرد. حفاظت از جدایی طلبان در دونباس در برابر دولت مرکزی بهانه پوتین برای تهاجم به هنگام آغاز جنگ در ۲۴ فبروری بود. با این وجود، در هفتههای آغازین جنگ او در پی سرنگونی “ولودیمیر زلنسکی” رئیس جمهور اوکراین بود و سخنان مهملی را درباره تلاش خود برای “نازی زدایی” در اوکراین گفته بود. اکنون با شکست ارتش روسیه در تصرف کی یف به نظر میرسد پوتین از این هدف گستردهتر عقب نشینی کرده است.
پوتین روز چهارشنبه در یک نشست طراحی شده با گروهی که شامل یک دختر ۱۲ ساله از آن منطقه بود بر ماموریت دونباس تاکید کرد. او گفته بود:”همان طور که در ابتدا گفتم هدف از این عملیات دقیقا کمک به مردم ساکن دونباس افرادی مانند شما است. ما پیوسته عمل خواهیم کرد و به شرایطی دست خواهیم یافت که به تدریج زندگی در آنجا به حالت عادی بازگردد”.
پوتین این پیام را روز پنجشنبه در دیدار با “سرگئی شویگو” وزیر دفاع تکرار کرد. پوتین مدعی پیروزی در شهر ساحلی ماریوپل در جنوب شد و از نیروهای روسی که هفتهها به این شهر حمله کرده اند تمجید به عمل آورد و تاکید داشت: “آنان جان خود را فدا کردند تا مردم ما در دونباس در صلح زندگی کنند و روسیه کشور ما بتواند در آرامش زندگی کند.
اما او به شویگو دستور داد که نیروهای روس به جنگندههای اوکراینی که هنوز در مجتمع فولادی در خارج از ماریوپل مستقر هستند حمله نکنند و به وزیر دفاع خود گفت که در عوض “حفظ جان و سلامت سربازان و افسران مان را در اولویت قرار دهد”. این گفتهها نشان میدهند که به نظر نمیرسد پوتین آماده پرداخت صورت حساب برای یک کارزار خونین برای تصرف کل اوکراین باشد.
بایدن در اظهارات روز پنجشنبه در کاخ سفید خلاصهای مشابه از اولویتهای امریکا ارائه کرد. او ۸۰۰ میلیون دالر کمک نظامی دیگر به اوکراین را اعلام کرد که همانند بسته مشابه یک هفته پیش بود و از “جنگجویان نترس و ماهر اوکراینی” که در برابر تهاجم روسیه مقاومت میکنند تمجید به عمل آورد. او گفت که ایالات متحده حمایت نظامی خود از اوکراین را “برای مدت طولانی” حفظ خواهد کرد. با این وجود، بایدن مانند موضع پیشین خود که از ابتدای جنگ تاکنون حفظ شده از هرگونه پیشنهادی مبنی بر دخالت مستقیم نظامی ایالات متحده اجتناب ورزید.
بایدن بر اتحاد ناتو در برابر روسیه به عنوان از موضوعات اساسی سیاست ایالات متحده تاکید کرد. او گفت که این ائتلاف “پیامی غیر قابل انکار برای پوتین ارسال میکند: او هرگز در تسلط و اشغال کل اوکراین موفق نخواهد شد. این اتفاق رخ نخواهد داد”. بیانیه بایدن اگرچه لحن قاطعانه داشت، اما این احتمال که پوتین ممکن است بخشی از اوکراین به خصوص در منطقه جنوب شرقی که در حال حاضر حملات روسیه در آنجا متمرکز شده است را اشغال کند باز گذاشت.
اظهارات این هفته در مسکو و واشنگتن نشان میدهد که جنگ گاهی اوقات میتواند انتخابها را روشن سازد و عدم اطمینان را کاهش دهد. یافتن چنین ثباتی پیش فرض فرمول “نبرد توافقی” بود که توسط برخی استراتژیستهای جنگ سرد مورد بحث قرار گرفت.
تاکید مجدد پوتین بر دونباس با پیام ضمنی آن در مورد اهداف محدود جنگ میتواند برخی از فشارها را برای تشدید تنش کاهش دهد. با این وجود، به طرز متناقضی، اگر نیروهای پوتین در چند هفته آینده در دونباس متحمل شکست شوند همان طور که در نبرد برای کیف شکست خوردند وضعیت میتواند غیرقابل پیش بینیتر و بالقوه خطرناکتر شود. در آن صورت احتمال تشدید تنش ممکن است دوباره افزایش یابد.
پوتین این هفته برای یادآوری گزینههای دیگر خود به غرب، آزمایش یک موشک بالستیک قاره پیما جدید روسیه را به صورت ویدئویی تماشا کرد. پوتین هشدار داد که این سیستم تحویل تسلیحات هستهای “یک زنگ بیدارباش برای کسانی خواهد بود که سعی میکنند کشور ما را با لفاظیهای خشن، جنون آمیز و تهاجمی تهدید کنند”. این یک رویداد صحنه سازیشده بود که بیشتر درباره تواناییهای تحسین برانگیز روسیه بود تا تهدیدی خاص. با این وجود، نگاه اجمالی دیگری را به خطراتی که فراتر از مولفههای کنونی درگیری اوکراین وجود دارد ارائه داد.
در حین تهیه این ستون روسیه اعلام کرد که من جزو ۲۹ آمریکاییای هستم که برای مدت نامحدودی از سفر به روسیه منع شده اند. این فهرست تحریمها به صورتی غیر عادی نام افراد مختلفی را شامل میشود از جمله هریس معاون رئیس جمهور و همسرش، همکاران روزنامه نگار من از جمله “جورج استفانوپولوس” از شبکه خبری “ای بی سی”، “رابرت کاگان” همکار من در واشنگتن پست و سرمایه دارانی مانند “مارک زاکربرگ” از متا.
حدس میزنم این بدان معناست که وزارت خارجه ویزای پاییز گذشته را برای سفر من به روسیه صادر و تمدید نخواهد کرد. با این وجود، دست کم ستونهای من در مسکو خوانده میشوند.