معاون وزیر راه و شهرسازی ایران اعلام کرد که خط ریلی مسافربری بین شهرهای مشهد در ایران و هرات در افغانستان تا دو هفته آینده، یعنی تا اواسط ژوئن ۲۰۲۵، راه‌اندازی خواهد شد. این پروژه به عنوان بخشی از برنامه‌های کلان ایران برای توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی و تقویت ارتباطات منطقه‌ای با کشورهای همسایه، به‌ویژه در حوزه ترانزیت و جابجایی مسافر، در حال پیگیری است.
کابل ۲۴: جبارعلی ذاکری، معاون وزیر راه و شهرسازی ایران، در گفت‌وگو با رسانه‌ها اظهار داشت: «برنامه‌ریزی‌های لازم برای راه‌اندازی خط ریلی مسافربری بین مشهد و هرات انجام شده و پیش‌بینی می‌کنیم که اولین قطار مسافربری در این مسیر ظرف دو هفته آینده فعالیت خود را آغاز کند.»
وی تأکید کرد که توسعه ترانزیت ریلی یکی از اولویت‌های اصلی وزارت راه و شهرسازی است و خطوط ترانزیتی در شبکه ریلی ایران از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند. ذاکری افزود: «هدف اصلی ما توسعه ترانزیت در سطح کشور و منطقه است که این خط ریلی جدید گامی مهم در این راستا خواهد بود.»
هرچند معاون وزیر جزئیات بیشتری درباره ظرفیت این خط ریلی، تعداد قطارها، یا برنامه زمان‌بندی حرکت آنها ارائه نکرد، اما این پروژه به عنوان بخشی از تلاش‌های ایران برای گسترش شبکه ریلی و تقویت پیوندهای اقتصادی و فرهنگی با افغانستان تلقی می‌شود.
پیشینه و اهمیت پروژه
وزارت راه و شهرسازی ایران پیش‌تر در اواخر سال ۲۰۲۴ اعلام کرده بود که مسیر ریلی از روزنک (در نزدیکی مرز ایران و افغانستان) تا شهر هرات در حال ساخت است. این پروژه که بخشی از کریدور ریلی خواف-هرات محسوب می‌شود، با هدف اتصال شبکه ریلی ایران به افغانستان و تسهیل حمل‌ونقل کالا و مسافر طراحی شده است.
تکمیل این مسیر نه‌تنها امکان جابجایی مسافران بین دو شهر مهم مشهد و هرات را فراهم می‌کند، بلکه به عنوان بخشی از شبکه ترانزیتی منطقه‌ای، دسترسی به سایر کشورهای آسیای مرکزی را نیز تسهیل خواهد کرد.
خط ریلی خواف-هرات که در سال‌های اخیر به بهره‌برداری رسیده، تاکنون بیشتر برای حمل‌ونقل بار مورد استفاده قرار گرفته‌است. با راه‌اندازی خط مسافربری، انتظار می‌رود که این مسیر به یکی از محورهای مهم برای جابجایی زائران، گردشگران، و مسافران تجاری بین ایران و افغانستان تبدیل شود.
گسترش ارتباطات ریلی با ترکمنستان
جبارعلی ذاکری همچنین از برنامه‌ریزی‌های اولیه برای برقراری خط ریلی مسافربری بین مشهد و شهر مرو در ترکمنستان خبر داد. این پروژه نیز در راستای سیاست ایران برای تقویت ارتباطات ریلی با کشورهای همسایه و ایجاد یک شبکه ترانزیتی گسترده در منطقه طراحی شده است. شهر مرو، یکی از مراکز تاریخی و اقتصادی ترکمنستان، می‌تواند به عنوان یک مقصد استراتژیک برای گسترش همکاری‌های تجاری و فرهنگی بین ایران و آسیای مرکزی عمل کند.
اهمیت منطقه‌ای و چالش‌های پیش‌رو
راه‌اندازی خط ریلی مسافربری مشهد-هرات نه‌تنها از منظر اقتصادی و تجاری، بلکه از نظر فرهنگی و اجتماعی نیز اهمیت بسزایی دارد. این خط می‌تواند به تقویت روابط میان مردم ایران و افغانستان کمک کند و زمینه را برای تبادلات فرهنگی، زیارتی، و تجاری فراهم سازد. با این حال، موفقیت این پروژه به عوامل متعددی از جمله هماهنگی‌های مرزی، تأمین امنیت مسیر، و همکاری مقامات دو کشور بستگی دارد.
کارشناسان معتقدند که با توجه به شرایط سیاسی و امنیتی کنونی در افغانستان، اجرای موفق این پروژه نیازمند تعامل نزدیک بین ایران و امارت اسلامی است. علاوه بر این، زیرساخت‌های لازم در سمت افغانستان، مانند ایستگاه‌های مسافربری و امکانات گمرکی، باید به طور کامل آماده شوند تا این خط ریلی بتواند به طور مؤثر فعالیت کند.
چشم‌انداز آینده
افتتاح خط ریلی مسافربری مشهد-هرات می‌تواند نقطه عطفی در توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل منطقه‌ای باشد و به ایران کمک کند تا جایگاه خود را به عنوان یک هاب ترانزیتی در منطقه تقویت کند.
این پروژه همچنین می‌تواند به افزایش تجارت و گردشگری بین ایران و افغانستان منجر شود و در بلندمدت، زمینه را برای اتصال شبکه‌های ریلی ایران به سایر کشورهای آسیای مرکزی و حتی اروپا فراهم آورد.
با توجه به اظهارات مقامات ایرانی، انتظار می‌رود که جزئیات بیشتری درباره زمان‌بندی دقیق، ظرفیت قطارها، و نحوه خرید بلیط در روزهای آینده اعلام شود.
این پروژه، در صورت موفقیت، می‌تواند الگویی برای سایر طرح‌های حمل‌ونقل منطقه‌ای باشد و به تحکیم روابط ایران با همسایگان خود کمک کند.
